ناهماهنگي شناختي: اثر «درگيري خود» بر تغيير نگرش در پارادايم هاي مختلف

Cognitive Dissonance: The Effect of Self-Involvement on Attitude Change in Different Paradigms

هدف اين پژوهش تعيين نقش توجيه و درگير بودن خود در فرايند ناهماهنگي شناختي بر ميزان تغيير نگرش در دو پارادايم موافقت القا شده و انتخاب آزاد بود. از جامعه 262 نفري دانشجويان كارشناسي روانشناسي مشغول به تحصيل در دانشگاه شهيد بهشتي، 57 نفر با روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند و در يك پژوهش شبه آزمايشي در قالب يك طرح بين گروهي و درون گروهي، به طور تصادفي در 4 گروه (1. توجيه زياد- درگيري خود 2. توجيه زياد- عدم درگيري خود 3. توجيه كم- درگيري خود 4. توجيه كم- عدم درگيري خود) جايگزين شده و در دو موقعيت پارادايم موافقت القا شده و انتخاب آزاد مورد بررسي قرار گرفتند. براي اندازه گيري و كنترل متغير حرمت خود از مقياس حرمت خود روزنبرگ (1965) استفاده شد و براي سنجش ميزان تغيير نگرش، بسته به پارادايم هاي مختلف از پرسشنامه هاي محقق ساخته نگرش سنجي استفاده شد . نتايج تحليل ها علاوه بر اثر اصلي متغيرها بر تغيير نگرش، نشان داد كه درگيري خود در تعامل با پارادايم و توجيه بر تغيير نگرش اثرگذار است. به اين ترتيب كه در پارادايم انتخاب آزاد تفاوتي بين گروه درگيري خود و عدم درگيري خود در تغيير نگرش وجود نداشت، اما در پارادايم موافقت القا شده گروه عدم درگيري خود بيشتر از گروه درگيري خود تغيير نگرش نشان دادند كه متناقض با نظريات رايج درباره اثر خود در ناهماهنگي شناختي است.

The aim of this study was to investigate the role of justification and self-involvement in cognitive dissonance processes across Induced compliance and Free choice paradigms. Fifty seven students were selected using purposeful sampling among 262 undergraduate students of psychology at Shahid Beheshti University and in a quasi-experimental study with a between group-within group design were randomly assigned to 4 groups (1. High justification, self-involved 2. High justification, not self-involved 3. Low justification, self-involved 4. Low justification, not self-involved) .All participants were assessed in both induced compliance and free choice paradigms. Rosenberg’s Self-Esteem Scale (1965) was used to assess and control the self-esteem variable, two attitude surveying scales were used for measuring attitude change in two paradigms. Mixed ANOVA was applied to analyze the collected data. Results showed that main effects of variables were significant and that there was an interaction between self-involvement, paradigm and justification in determining attitude change. Results showed no significant difference between the self-involved and the not self-involved groups in attitude change under the condition of free choice paradigm, but the not self-involved group changed their attitudes significantly more than the self-involved group under the Induced compliance paradigm which is controversial to the current theories about the effect of self in cognitive dissonance processes.