بررسي رابطه عليت پوياي بين توسعه مالي، باز بودن تجاري و رشد اقتصادي؛ مقايسه موردي دو كشورنفتي ايران و نروژ

A Dynamic Causality Relation Between Financial Development, Trade Openness and Economic Growth: A Comparison Between Iran and Norway

دستيابي به رشد اقتصادي يكي از مهمترين اهداف اقتصادي كشورها است و براي نيل به اين هدف، شناخت عوامل تاثيرگذار بر آن، بسيار مهم مي باشد. توسعه مالي و باز بودن تجاري، دو عامل بسيار مهم موثر بر رشد اقتصادي هستند كه از طرق مختلف رشد اقتصادي را تحت تاثير قرار مي دهند. در اين مطالعه به بررسي رابطه عليت بين توسعه مالي، باز بودن تجاري و رشد اقتصادي در ايران و نروژ، با استفاده ازمدل تصحيح خطاي برداري (VECM) پرداخته شده است. دوره مورد مطالعه براي ايران سالهاي 2009-1967 و براي نروژ سالهاي 2006-1967 مي باشد. براي توسعه مالي از دو شاخص نسبت حجم نقدينگي بهGDP و نسبت اعتبارات اعطايي به بخش خصوصي بهGDP استفاده و براي نشان دادن باز بودن تجاري و رشد اقتصادي نيز، دو شاخص شدت تجاري و توليد ناخالص داخلي سرانه مورد استفاده قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه در اقتصاد ايران، شاخص هاي توسعه مالي و باز بودن تجاري علت كوتاه مدت رشد اقتصادي است. در بلندمدت نيز بين هر دو شاخص توسعه مالي و رشد اقتصادي رابطه عليت دوطرفه برقرار است. نتايج رابطه عليت در كشور نروژ نشان مي دهد كه در كوتاه مدت يك رابطه عليت يك طرفه از سمت رشد اقتصادي به سوي شاخص اعتبارات اعطايي به بخش خصوصي وجود دارد. همچنين در بلندمدت بين شاخص هاي اعتبارات اعطايي به بخش خصوصي و شدت تجاري رابطه دوسويه وجود دارد و يك رابطه يكطرفه از سمت رشد اقتصادي به سوي شاخص اعتبارات اعطايي به بخش خصوصي نيز برقرار است. بنابراين مي توان گفت كه در ايران ديدگاه طرف عرضه و در نروژ ديدگاه طرف تقاضا صادق است.

Economic growth is one of the main macroeconomic goals of most countries. It is therefore, of paramount importance to recognize the major factors that influence it. Financial development and trade openness are usually considered as two significant factors that affect economic growth in various ways. Using a vector error correction model (VECM), this study investigates the causality relationship between financial development, trade openness and economic growth in two major oil producing countries , Iran and Norway. The study period for Iran is 1967-2009, and for Norway is 1967-2006.The ratio of liquidity to GDP and the ratio of bank credit to the private sector to GDP have been used as two financial development indices. The trade openness and economic growth have been illustrated using trade intensity index and the GDP per capita. Findings of the study indicate that financial development and trade openness are both significant cause of economic growth in Iran in the short run. There is also a bi-directional causality between both indicators of financial development and economic growth in the long run. In Norwegian economy it is indicated that there is a significant causal relationship between bank credit to the private sector and economic growth in the short-term, and there also is a bi-directional causality between bank credit to the private sector and trade intensity in Norway in the long- term. Therefore, it can be concluded that according to the findings of this study, practically there is the supply side view in Iran, while there is the demand side view in Norway.