اثر تخريب جنگل بر هدر رفت عناصر غذايي خاك و رسوب در حوزه آبخيز جنگلي كجور (مطالعه موردي: جنگل آموزشي و پژوهشي دانشگاه تربيت مدرس)

Effect of Deforestation on soil nutrient loss and sediment in forested watersheds Kojoor: A Case Study (Teaching and Research Forest University)

تخريب اراضي جنگلي علاوه بر ايجاد فرسايش و كاهش حاصل خيزي در منطقه تخريب شده باعث آب شويي و حمل عناصر غذايي و ديگر مواد آلاينده موجود در سطح زمين در اثر روان آب سطحي به اكوسيستم هاي آبي و در نتيجه آلودگي اين منابع نيز مي گردد. اما با وجود اين معضل زيست محيطي ناشي از حمل عناصر غذايي، محققين كم تر آن را مورد توجه قرار داده اند. تحقيق حاضر به منظور بررسي تاثير تخريب جنگل بر ميزان هدررفت عناصر غذايي خاك در حوزه آبخيزكجور واقع در جنگل آموزشي وپژوهشي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. بدين منظور پلات هاي فرسايشي با ابعاد 2 در 3 متر در دو منطقه تخريب شده و بكر استقرار نموده و با نمونه برداري از رسوب و خاك در هر رگبار، عناصر غذايي رسوب و خاك در آزمايشگاه تعيين گرديد. نتايج تحقيق وابستگي زياد نسبت غني شدن به مقدار بارش و غلظت رسوبات را نشان داد. بدين صورت كه كم ترين نسبت غني شدن در رگباهاي با شدت بالا و برعكس را نشان داد. نتايج حداكثر و حداقل، حاكي از هدررفت ماده آلي به ميزان 25 كيلوگرم در هكتار و فسفر به ميزان 57 گرم در هكتار مي باشد. هم چنين ميزان غلظت عناصر غذايي در يك متر مكعب روان آّب معادل 415 گرم و براي فسفر معادل با 20 ميلي گرم مي باشد. ميزان هدررفت كربن، نيتروژن، فسفر و پتاسيم در جنگل تخريب شده نسبت به جنگل دست نخورده به ترتيب 5، 10، 16 و 8 برابر بيش تر شده است. هم چنين غلظت عناصر غذايي براي عناصر مذكور در منطقه دست نخورده نسبت به تخريب شده به ترتيب 3، 2، 1/1 و 4/1 برابر بيش تر بوده است. ميزان نسبت غني شدن براي عناصر مختلف در طي رگبارهاي مورد مطالعه بيش تر از يك بوده است به طوري كه دامنه آن براي كربن, نيتروژن، پتاسيم و فسفر به ترتيب براي منطقه دست نخورده 33/0±38/1، 11/0±13/1، 25/0±86/1 و 20/0±24/1 و براي منطقه تخريب شده 36/±59/1، 37/0±57/1، 22/0±98/1 و 29/0±008/1 مي باشد.

Abstract Destruction of forest watershed has numerous effects up and down stream environments. So that, destruction of forest watershed addition to erosion and fertility reduction in disturbed areas, causes washing and nutrient transport and other pollutants in the land surface by runoff to water ecosystems and as a result of contamination of these resources.Therefore, the present study was conducted to quantitatively compare the nutrient and organic matter loss from undisturbed and disturbed forest areas in Education a Forest Watershed of Tarbiat Modares University (Kojor watershed). The study was taken place in two treatments with three replications is storm basis by using 6 m2 plots. The results show that the Enrichment ratio of organic matter and nutrients is different for different elements and for both regions. The results present study indicated high dependency Enrichment Ratio to rainfall amount and sediment concentration. So that indicated lowest Enrichment Ratio in events to high intensity, and versa. also statistical results comparison Enrichment ratio in the two regions showed that carbon and potassium, have not significantly different if the phosphorus and nitrogen have significant difference. The results indicated that of OM and P loss was 25 kg. ha and 57 g.ha, respectively. The similarity nutrients concentration amount of in unit of m3 runoff for OM and P is equivalent 415 g and 20 mg respectively. Also the event of date December 2009the event most erosive as in terms of runoff production and the nutrients Loss of were identified.loss of carbon, nitrogen, phosphorus and potassium in the disturbed areawas more than undisturbed forest at ratio of 5, 10, 16 and 8, and concentration rate of 3, 2, 1.1 and 1.4, respectively. The maximum loss of nutrient reported in the rate of 25 kg.ha-1. Enrichment ratios for carbon, nitrogen, phosphorus and potassium were found to be 0.33±1.38, 0.11±1.13,0.25±1.86 and 0.20±1.24 undisturbed area and 0.36±1.59, 0.37±1.57, 0.22±1.98 and 0.29±1.008 in disturbed area, respectively.