بررسي سامانه‌هاي همرفتي ميان‌مقياس(MCSs) با استفاده از تصاوير دماي درخشندگي در جنوب‌غرب ايران

Study on the Mesoscale Convective Systems (MCSs) using IR brightness temperature images over southwest of Iran

سامانه‌هاي همرفتي همه ساله در مناطق مختلف ايران خسارت‌هاي زياد و در مواردي غير‌قابل جبران به وجود مي‌آورند. با توجه به اين‌كه بارش‌ حاصل از اين سامانه‌ها در جنوب‌غرب ايران بخش عمده‌اي از بارش كل را تشكيل مي‌دهند و نقش مهمي در تامين منابع آب دارند، ضرورت بررسي ويژگي‌هاي اقليم‌شناسي آن‌ها اجتناب ناپذير است. در اين مطالعه به منظور شناسايي الگو‌هاي مكاني و زماني رخداد سامانه‌هاي همرفتي ميان‌مقياس (MCSs) در جنوب‌غرب ايران از محصول موزاييك ‌شده دماي درخشندگي مركز پيش‌بيني اقليمي NCEP/NWS و داده‌هاي ايستگاه‌هاي همديد استفاده شد. سامانه‌هاي همرفتي ميان‌مقياس طي ساعات بارشي و رخداد پديده‌هاي مرتبط با همرفت، بر اساس آستانه‌ي دمايي 228 درجه كلوين، آستانه‌ي بيشينه مساحت ده‌هزار كيلومترمربع و آستانه‌ي طول عمر 3 ساعت، شناسايي شدند. در مجموع 189سامانه‌ همرفتي ميان‌مقياس طي سال‌هاي 2001 تا 2005 شناسايي شد. يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد، بيشترين تعداد MCSs در ماه دسامبر (54 مورد) رخ داده است، شكل‌گيري MCSs از شرايط توپوگرافي تاثير پذيرفته‌، ولي دامنه‌ي رو به باد نقش خيلي مهمي در شكل‌گيري آن‌ها نداشته است. فراواني رخداد اين سامانه‌ها در ماه آوريل و مي كاملا از توپوگرافي منطقه تبعيت كرده، اما با افزايش سرما ميزان تبعيت از توپوگرافي كم‌تر شده تا آن‌جا كه در ماه ژانويه هماهنگي بين فراواني رخداد MCSs با توپوگرافي منطقه مشاهده نشده است.

Convective systems cause many hazards in Iran. On the other hands, convective precipitation is the major proportion of total precipitation in southwest of Iran, and has important role on providing water resources. Thus, it is important to assess their climatology characteristics. In this research, spatial and temporal distribution of Mesoscale Convective Systems (MCSs) assessed over southwest of Iran by the use of Global merged IR brightness temperature images obtained from NCEP/NWS and synoptic stations data. MCSs was detected on the basis of temperature, maximum area and duration thresholds (228 k, 10000 km2 and 3 hours respectively) in cases rainfall was more than 10mm during 6 hours and also convective phenomena recorded at least in three stations. A total number of 189 systems were detected during 2001-2005. The analysis revealed that the most of MCSs (54 cases) occurred in December. MCSs initiation location influenced by topography but windward slope of Zagros has not played important role in MCSs formation. In general, they were most predominant across northeast of study area with a decreasing southwestward gradient, that follows topography, but this pattern was different in cold and warm months, so that we have observed the most accordance in warm months and the least accordance in cold months.