مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحولات ساختار بازار جهاني خرما و بازارهاي هدف خرماي ايران

چكيده فارسي :

مقاله حاضر با هدف تعيين نوع ساختار توليد و تجارت جهاني‌ و ساختار صادرات خرماي ايران ‌و شناسايي بازارهاي هدف خرماي صادراتي ايران طي دوره 2010-1989 تدوين يافته است. نتايج حاصل از مقاله نشان مي‌دهد كه ساختار توليد جهاني خرما با انحصار چندجانبه با نوساناتي در طي دوره 2010-1989 مواجه بوده و سهم ايران از توليد جهاني تا سال 2000 رو به افزايش بوده و در مقابل سهم توليد عراق كاهش يافته است. اما در سال‌هاي 2010-2000 عربستان با پيشي‌گرفتن از ايران، بعد از مصر بزرگترين رقيب ايران در توليد جهاني خرما است. ساختار تجارت جهاني خرما گوياي آن است كه ساختار صادرات جهاني خرما از انحصار چندجانبه بسته به انحصار چندجانبه باز تغيير يافته ‌و از قدرت انحصاري صادركنندگان اصلي جهاني كاسته شده ‌‌و در مقابل ساختار واردات جهاني خرما از انحصار چندجانبه پيروي ‌كرده و بر قدرت انحصاري واردكنندگان جهاني خرما افزوده شده است. مقايسه ساختار صادرات ‌و واردات‌ جهاني ‌خرما نشان ‌مي‌دهد كه انحصار از آنِ خريداران (واردكنندگان)‌ خرما است تا صادركنندگان آن. مطالعه ساختار صادرات خرماي ايران گوياي آن است كه واردكنندگان خرما از ايران از ثبات نسبي برخوردار نبوده‌اند و طي سال‌هاي 68-1358 پيوسته از قدرت چانه‌زني ايران در بازار صادرات خرما كاسته شده، اما در سال‌هاي 90-1368با ورود تعداد زيادي‌ كشور به جمع واردكنندگان از قدرت انحصاري واردكنندگان خرما از ايران كاسته شده است لكن همچنان از وضعيت مطلوب فاصله است‌ و غالباً عمده واردكنندگان خرما از ايران، كشورهايي هستندكه به صادرات مجدد آن اقدام مي‌كنند. مضافاً، 20 كشوري كه ويژگي‌هاي بازار هدف خرماي ايران را دارند، به‌ عنوان بازارهاي هدف خرماي صادراتي ايران معرفي شده‌ است.