نگاه تقريبي عين‌القضات همداني به مكاتب مختلف

Proximity view of E’ynolQozat Hamedani through various schools

نظريه درستي اصول مذاهب و جريانهاي فكري رايج و نحوه مواجهه صحيح با اين عقايد، يكي از مسايلي است كه عين‌القضات در آثار خود به توضيح و تبيين آن مي‌پردازد. وي با ارايه دلايل و مثالهاي گوناگون، معتقد به صحت و درستي اصل و اساس عقايدي است كه بر پايه آنها مذاهب و مكاتب مختلفي ايجاد شده است و به سالكان حقيقت توصيه مي‌كند در برخورد با عقايد و نظرات گوناگون، سعه صدر بيشتري داشته و به جستجوي حقيقت آنها برآيند، تا اختلاف آرا و نزاعهاي سطحي، برطرف و دركي درست از حقيقت مذاهب حاصل گردد. اگرچه عين‌القضات تا جاي ممكن مي‌كوشد دلايل و مثالهاي متعددي بر مدعاي خود بيان كند، اما بر مبناي روش عرفاني، درك حقيقت اين مسيله را ـ آن‌گونه كه خود يافته است ـ منوط به كشف و شهود مي‌داند. نظريه عين‌القضات از دو جهت اهميت دارد: اول، از لحاظ اخلاق پژوهش، شيوه درست برخورد با آرا و عقايد مختلف را بيان مي‌كند، دوم، به لحاظ اجتماعي و كاربردي، مي‌تواند نقش بسزايي در همزيستي مسالمت‌آميز مذاهب و نحله‌هاي فكري مختلف ايفا كند.

The theory of correction of sects’ principles and common thoughtful movements and correct way of countering with these ideas is the point that E’ynolQozat illustrates and explains it in his works. He with presenting reasons and various examples had belief on correction of principals and ideas that sects and different schools were establish on them, and recommended todevoteesof truth to be patient when they facing with different ideas and beliefs and search for their reality until remove differences in ideas and superficial conflicts, and make a correct understanding through Truth of sects. Though E’ynolQozat tries to declare various examples and reasons for his pretension, but according to mystical method he identifies intuition as a way for understanding the Truth of this point. E’ynolQozat’s theory for two points is remarkable: first, from morality of research’s viewpoint, he declares the correct way of countering with various ideas and beliefs. Second, from social and practical view point, it has a remarkable role on peaceful coexistence of various sects and thoughtful schools.