طرح ريزي الگوي تجاري خرماي ايران؛ كاربرد مزيت هاي تجاري و تيوري ساختار بازار

Designing of Iranian Dates Trade Model; Application of Trade Advantages and Theory of Market Structure

مقاله‌ي حاضر با استفاده از شاخص هاي مزيت نسبي صادراتي، مزيت وارداتي، نسبت هاي تمركز و هرفيندال-هيرشمن، به بررسي الگوي تجاري و ساختار بازار محصول خرما در ايران و جهان در دوره زماني 2011-1992 مي‌پردازد. نتايج نشان مي دهد، ساختار بازار جهاني و ساختار بازار صادراتي ايران در اين دوره رقابتي تر شده و با وجود كاهش مزيت، همچنان خرماي ايران در بازار جهاني داراي توان رقابت پذيري است. نتايج همبستگي نيز نشان دهنده رابطه منفي مزيت صادراتي صادركنندگان برتر، پاكستان، فرانسه و آلمان با ايران است كه به معني رقابت اين كشورها در بازارهاي هدف مشترك است. شايان ذكر است، بررسي همبستگي مزيت صادراتي ايران و رقيبان آن با مزيت وارداتي واردكنندگان برتر بيانگر بي رقيب بودن ايران در بازار كشورهاي امارات، روسيه، امريكا، استراليا و هنگ كنگ است. زيرا هيچ يك از رقيبان صادراتي ايران با كشورهاي نام برده رابطه اي همسو ندارند. همچنين مزيت صادراتي ايران با مزيت وارداتي كشورهاي امارات، روسيه، استراليا و نيوزيلند رابطه مثبت و معني-داري دارد. اين رابطه بين ايران با پاكستان، انگلستان، آلمان، مالزي و سويد منفي است كه احتمال از دست دادن اين بازارها براي ايران را نشان مي دهد. لذا، پيشنهاد مي شود ايران با استفاده از بهبود نظام بازاريابي با بسته بندي-هاي مناسب محصول خرما و اجراي سياست هاي حمايتي توليدي (پوشش بيمه اي، اعطاي تسهيلات بانكي و حمايت از صنايع فراوري) و تجاري (مشوق هاي صادراتي به ويژه در مورد محصولات بسته بندي شده) مناسب سهم صادراتي خود را در بازار جهاني پايدار كرده و با يافتن بازارهاي جديد در پي توسعه سهم ايران در بازارهاي جهاني باشد.

The current study attempted to investigate the Iranian dates trade model in front of export rivals and market structure using comparative advantage, import advantage, concentration ratio and Herfindahl-Hirschman indecies in Iran and world during 1992-2011. The results showed that, the world market structure and Iranian export market structure has become more competitive in this period and despite reduce advantage, therefore, Iranʹs dates has competitive strength in world market. Also results of correlation indicate, negative relationship of export advantage better exporters such as Pakistan, France and Germany with Iran that means to competition is these countries in the markets of common goal. It is worth noting, Assessment of correlation Iran export advantage and rivals with import advantage of better importers, represent is inimitable Iran in countries market, UAE, Russia, America, Australia and Hong Kong. Because none of Iranʹs export competitors aren’t aligned relationship with the countries mentioned. Also Iranʹs export advantage has positive and meaningful relationship with countries import advantage such as UAE, Russia, Australia and New Zealand. This relationship between Iran with Pakistan, UK, Germany, Malaysia and Sweden is negative that indicate loss probability these markets for Iran. So suggested, Iran using improve marketing conditions with suitable packaging of dates and Implementation appropriate supportive policies of productive(insurance coverage, granting of banking facilities and support of processing industry) and trade(incentives of export especially in the case of products packaged), their export share is maintain in the world market and with find new markets followed development of Iranʹs share in the world.