جنبه‌هاي جديدي از حساسيت اصطكاكي نيترآمين‌ها

New Aspects of Friction Sensitivity of Nitramines

حساسيت اصطكاكي (FS) پنج مورد نيترآمين خطي و هشت مورد نيترآمين حلقوي اندازه‌گيري شده و همبستگي آن با حساسيت ضربه‌اي (IS) و جابه جايي شيميايي اتم هاي نيتروژن (15N) گروه‌هاي نيترآمينوي آنها كه در مرحله آغازگري وارد مي‌گردند، بررسي شده است. مقايسه متقابل حساسيت هاي اصطكاكي و ضربه‌اي نشان از وجود برخي همبستگي‌هاي جزيي مي‌دهد كه از ساختار مولكولي اين مواد مشخص مي‌باشد. مولفه همبستگي بين FS و جابجايي شيميايي اتم‌هاي نيتروژن (15N) گروه‌هاي نيترو بهترين مطابقت را با همبستگي‌هايي دارد كه در شيمي فيزيك آلي متداول مي‌باشد. تفاوتي در مورد همبستگي مشابه براي حساسيت ضربه‌اي كه به بهترين شكل توسط بكار بردن جابجايي شيميايي 15N اتم‌هاي آزا در اغلب گروه‌هاي نيترآمينوي فعال قابل تفسير است، وجود دارد. هر دوي اين حساسيت‌ها در مكانيسم انتقال ضربه اوليه به مركز واكنش مولكول متفاوت عمل مي‌كنند.

Abstract The friction sensitivity (FS) of five aliphatic linear and eight cyclic nitramines has been determined and was correlated with their impact sensitivity (IS) and 15N NMR chemical shits of the nitrogen of nitramino groups (which primarily react in initiation step of these polynitro compounds). A mutual comparison of the friction and impact sensitivities resulted in a series of partial relationships, which are determined from the molecular structure of these substances. The character of relationship between FS and 15N chemical shits of nitrogen atoms in nitro groups corresponds best with the relationships that are common in physical organic chemistry. In this respect it differs from the analogous relationship of impact sensitivity which is best interpreted by the application of 15N shifts of aza atoms in the most reactive nitramino groups. Both these sensitivities mutually differ in mechanisms of transfer of the primary impulse into the reaction centre of molecule.