كنكاشي پيرامون جايگاه تشيع و تصوف در ساختار سياسي دولت صفويه

Study on shiism and Sufism places in safavids policy

صفويان نخستين سلسله‌ي حكومتي ايران بودند كه توانستند تركيبي پررنگ و نتيجه بخش بين تصوف و تشيع ايجاد نموده و شالوده‌ي حكومت خود را بر آن قرار دهند. اين دو عنصر مهم نقش تعيين كننده‌اي در سياست‌هاي مختلف نظامي، اقتصادي، مذهبي و در مجموع رفتارهاي حكومتي آنان داشت. تشيع به عنوان اصلي‌ترين انديشه‌ي حكومتي صفويان دگرگوني‌هاي گسترده‌اي را در جامعه‌ي ايران به وجود آورد. با اين وجود رفتارهاي مذهبي شاهان صفوي در برخورد با تشيع و علماي آن يكسان نبود. اخراج گروهي از علماي شيعه از ايران و دعوت از علماي جبل عامل لبنان در زمره اين رفتارهاي متفاوت بود. علماي جبل عامل كوشيدند تا نظريات حكومتي شيعه را در ايران پياده كنند اما به زودي دريافتند كه هدف اصلي از فراخواندن آنان به ايران بيشتر به منظور استواري بخشيدن به حيات سياسي شاهان شيعه مذهب بوده است. با اين وجود آنها از تلاش بي‌وقفه‌ي خود براي در اختيار گرفتن و يا حداقل زير نفوذ قرار دادن قدرت سياسي دست برنداشتند و توانستند در زمان برخي از پادشاهان ضعيف صفويه بر امور مسلط شوند. بعد از تشيع، تصوف دومين عامل قدرت‌يابي پادشاهان صفويه بود. صفويان قبل از آن كه باورهاي شيعي را در خدمت اهداف سياسي خود بگيرند و گرايش‌هاي سياسي از خود نشان دهند در عالم تصوف سير مي‌كردند. آنان در ادامه راه كوشيدند تا از طريق انديشه‌هاي صوفيانه به قدرت دنيايي دست يابند. اين تلاش به ويژه بعد از بخشيده شدن گروهي از اسراي عثماني از طرف تيمور گوركاني به خواجه علي سياه پوش از سرعت بيشتري برخوردار شد. صوفيان صفويه كه رهبران خود را تا سر حد جان اطاعت مي‌كردند مهم‌ترين ابزار نظامي صفويان در دست‌يابي به قدرت سياسي بودند. با اين همه مدتي بعد از تشكيل سلسله صفويه، بروز برخي از تند‌روي‌ها و مستمسك قرار دادن بعضي از تعاليم صوفيانه باعث ايجاد تعارضاتي بين پادشاهان صفوي و جماعت صوفيه شد. رهبران صفويه براي كاستن از اين تعارض پيوندهاي صوفي گرايانه خود را با مريدان كاهش دادند كه اين موضوع در دراز مدت به تضعيف صوفيان و در نتيجه كاهش قدرت صفويان منجر شد.

Safavids were the first Iranʹs government (kingdom) who could made an Importand and useful combination between shi ism and safism and setup thir government an it. These two important elements had a determining role in different political issues such as, military, economic, religious and in all their government aspects shiism as the most important thought of safavids government made wide changes in Iran sociely. Although safavids kings religious behaviors with shiism and the scholars weren’t the same ,like dismiss . of fagraup of Iranian shiit scholars and Invitation of scholars jibah Amel in lebonan JiB ALAMEL scholers tried toset up the Ideas of shiit government in Iran. But soon they understonded that the main point in their invidatian was to firm the polidical life of shi it kings. Though they never stoped trying to gain control over palidical power and they could gain power during some weals safavid kings. The net wery important element in safavid king power after shi ism was Sufism. Befor safavids use shi ism for their political aims they were sufi. And after that they tried to gain material power through Sufism thoughts and it got faster whe timur (goorlcani) sat free a group of ttoman (osmanlis) slaves to khoeh ali. Safavid sufies whom absolutely obeyed their masters were the most important weapon for safavids in gaining power. Although some times after safavid dynasty sat up, the ill_use of some suflism radical thought caused tensions between safavid kings and sufids. To solve and decrease these ten sions safavid rulers decreased their connections with masters and that in long term causes the weakness of sufids and consguently caused the weakness of safavids.