زمينه‌هاي شكل‌گيري تفكرات ضد حكومتي در مشهد در آستانه‌ي انقلاب مشروطيت

Backgrouds of formation ideas of anti-government in Mashhad in the eve of constitutional revolution

شهر مشهد در فاصله‌ي سالهاي 1300 هـ. ق تا 1324 هـ. ق /1324 خورشيدي (سال پيروزي انقلاب مشروطيت) يكي از بحراني‌ترين ايام خود را در تاريخ ايران سپري كرد. بروز شورش‌هاي ضد حكومتي و نيز بروز بحران‌هاي اجتماعي و اقتصادي و دخالت‌هاي بيگانگان از شاخص‌ترين مسايل شهر مشهد در مقطع زماني مورد نظر بود. مجموعه‌ي اين شورش‌ها و بحران‌ها كه برخي ، از آن ها تحت عنوان «انقلاب مشهد» ياد كرده‌اند زمينه‌ي تضعيف حكومت قاجار از يك سو و پيشرفت كار مبارزان ضد استبدادي را از سوي ديگر فراهم كرد شورش پنج ماهه مردم مشهد بر ضد حكومت آصف الدوله شيرازي در دهه پاياني سلطنت ناصرالدين شاه قاجار، دخالت‌هاي روسيه وانگلستان در مشهد و افزايش نارضايتي‌هاي مردم، جنبش تنباكو در مشهد (شورش پنج روزه‌ي مردم مشهد عليه امتياز تنباكو و نخستين عقب‌نشيني ناصرالدين شاه و انگليسي‌ها در برابر اعتراضات مردم ايران)، سو عملكرد حكام خراسان در آستانه‌ي انقلاب مشروطيت، شورش مردم مشهد در سال 1323هـ. ق و به گلوله بستن مردم و گنبد رضوي به دستور آصف الدوله شاهسون حاكم خراسان در زمره ي مهم ترين اين موارد بودند در مقاله ي حاضر كوشش شده است تا با استفاده از روش تحقيق تاريخي ونيز منابع و مآخذ گوناگون زمينه هاي نارضايتي مردم مشهد از حكومت قاجار كه منجر به پيدايش اين تحولات شد مورد بررسي قرار بگيرد .

Mashhad experienced one of its critical periods from 1300 to 1324 AH. Anti-government riots, social and political crises, and foreign interference were among the most serious issues during this period. The conflicts and crises are collectively referred to as Mashad revolution, which destabilized Qajar and paved the way for anti-tyranny movement. Among events taking place during this period were five-month riot of people in Mashad against Asef’o’dole Shirazi in the las decade of Naserodin Shah era, interferences of Russia and England, increasing dissatisfaction of people, Tobacco movement, mismanagement of governors in Khorasan just before the constitution revolution, the riot of people in Mashad in 1323 AH,and people’s being shot in Gonbad ordered by Asef’o’dole Shahsavan. The paper tries to investigate the causes of dissatisfaction among people in mashad resorting to different sources.