ماهيت «اضلال از جانب خدا» در قرآن كريم

Meaning of Divine Misleading in the Holy Quran

«هدايت» و «ضلالت» از سوي خدا ازجمله مباحث توحيد افعالي است. هدايت منسوب به خداوند چند گونه است كه از جمله آنها هدايت تكويني است كه شامل همه موجودات مي‌شود و هدايت تشريعي كه ضد ندارد (اضلال)؛ زيرا هيچ‌گاه خداوند حكيم با وضع قوانين، موجبات گمراهي بندگان را فراهم نمي‌كند. در مقابل هدايت تكويني خدا، اضلال تكويني است، كه به‌معناي اضلال كيفري محقق مي‌شود، نه ابتدايي و بدوي. شبهه چرايي اضلال از سوي خدا، پاسخ‌هايي را مي‌طلبد كه در آنها از زاويه‌هاي مختلف، حقيقت اضلال تبيين شده است: فعل ازاغه همان اضلال است، سقوط از آسمان توحيد به‌دليل شرك، به خود وانهاده شدن به‌دليل طغيان، شرح صدر در كفر به‌دليل ارتداد، طبع و مُهر بر قلب به‌دليل نقض ميثاق و قتل انبيا، عدم تلاش انسان براي رشد معنوي و پرهيز از اعتصام به خدا، همگي عبارت اخراي اضلال از جانب خداست كه به شكل‌هاي مختلف و دلايل گوناگون شرح داده شده است.

Divine leading and misleading are counted among the problems of oneness in action. Divine guidance is of two kinds, one is natural and the other is legislative. The former includes all beings and the latter is restricted to human beings. Legislative guaidance has no contradiction; it is not reasonable for God to reveal laws and send prophet to mislead human beings. Therefore, natural misleading is known to be in opposition to natural leading and is realized as a penal misleading but not primarily. The objection of Divine misleading has been followed by different solutions and meanwhile by explanation of the reality of misleading. As is understood, heart`s turning from God, turning from monotheism to polytheism, being left to oneself because of inner revolt, stability in misbelieve because of apostasy, being heartly sealed because of a breach of promise and killing prophets, lack of attention to spiritual growth and not holding fast to God are the cases of Divine misleading.