عوامل موثر بر مهاجرت‌‌هاي استاني با استفاده از مدل جاذبه

Investigating Factors Affecting Interprovincial Migration by Using Gravity Models

مهاجرت و چگونگي توزيع مجدد جمعيت در داخل كشور يكي از اساسي‌ترين عواملي است كه سياستگذاران‌‌ اقتصادي- اجتماعي براي كنترل جمعيت و جهت دادن به جابجايي‌هاي جمعيتي و نيز هدايت جمعيت به‌سوي قطب‌هاي اقتصادي به آن توجه دارند و شناخت علمي پديده مهاجرت به‌عنوان پايه و اساس مديريت و سياستگذاري در كشور است. براي شناخت وسعت و جهت حركت جمعيت و نيز ويژگي‌هاي جمعيت‌شناختي مهاجران ‌داخلي مهم‌ترين منبع آماري، بررسي اطلاعات حاصل از سرشماري‌هاي عمومي ‌نفوس و مسكن است. در اين مقاله به بررسي مهاجرت استاني طي دوره (1390-1385) بر اساس نتايج حاصل از سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1390 در قالب مدل جاذبه پرداخته شده است. در بخش اول خالص مهاجرت، مهاجرفرستي و مهاجرپذيري استان‌هاي كشور بر اساس اطلاعات سرشماري عمومي نفوس مسكن سال 1390 مورد بررسي قرار گرفته است. استان‌هاي البرز، تهران، اصفهان، گيلان، مازندران پنج استان عمده مهاجرپذير و استان‌هاي خوزستان، كرمانشاه، لرستان، سيستان‌و‌‌بلوچستان و چهارمحال ‌و ‌بختياري استان‌هاي مهاجرفرست در سال‌هاي (1390-1385) بودند. در مجموع، طي دوره (1390-1385)، 22 استان مهاجرپذير و 9 استان مهاجرفرست بودند. در بخش دوم مدل جاذبه به روش حداقل مربعات معمولي (OLS) براي استان‌هاي كشور به استثناي استان البرز (به‌دليل محدويت اطلاعات) برآورد شده است. نتايج حاصل از مطالعه نشان مي‌دهد كه جريان مهاجرت از منطقه‌ i به jبر اساس مدل جاذبه قابل توجيه است. متغيرهاي انتخابي شامل جمعيت، نرخ بيكاري، فاصله جغرافيايي، همسايگي، ميزان شهرنشيني، توليد ناخالص داخلي، شاخص قيمت در منطقه‌ مبدا و مقصد به‌عنوان عوامل توضيح‌دهنده مهاجرت ارتباط منطقي با جريان مهاجرت دارند.

Migration and redistribution of population that are some of the basic factors in the country for crowd control, displacement and leading of populations toward the economic poles so always have been considered by social and economic policy maker. So acquiring scientific knowledge about immigration phenomenon is the base of policy making and management of the country. The general population and housing census of is one of major statistical source to investigate population and its demographic characteristics. Based on general 2011 population and housing census data this paper investigates factors affecting interprovincial migration by using gravity models during 2006-2011. The first part of this paper has been investigated net migration, in-migration and out-migration of some provinces in Iran in 2011. Alborz, Tehran, Esfahan, Gilan, Mazandaran in-migration provinces and Khuzestan, Kermanshah, Lorestan, Sistan & Baluchistan and Chaharmahalvabakhtiyari have been main out-migration provinces in period of (2006-2011). In total, Iran has had 22 in-migration provinces and 9 out-migration provinces during (2006-2011). In the second part, gravity model by applying ordinary least squares (OLS) have been estimated for all provinces except for of Alborz province (due to data limitation). The result show that the migration from point I to point J based on the gravity model could be explained. Selected variables, including population, unemployment rate, geographic distance, neighboring, urbanism level, GDP and price index in the region of destination and origin as an explanatory variables have reasonable relationship with migration flows.