بررسي رقابت پذيري محصولات عمده صادرات صنعتي استان فارس

Competitiveness of Major Industrial Export Products in Fars Province

در بخش اول مقاله حاضر، رقابت‌پذيري پوياي كالاهاي صادراتي صنعتي استان فارس بررسي شده است. براي دست‌يابي به اين هدف، با استفاده از داده‌هاي بخش صنعت استان فارس در دوره 1388-1380، شاخص‌هاي انتقال سهم و نقشه تجاري محاسبه شده است. بر اساس يافته‌هاي پژوهش حاضر، استان فارس در بخش صنعت، به صادرات محصولاتي پرداخته است كه يا مزيت رقابتي نداشته‌ يا مزيت رقابتي آنها، از نوسان فراواني برخوردار بوده است. علاوه بر اين، 11/91 درصد از كالاهاي صنعتي استان، به بازارهاي در حال افول عرضه شده‌ است كه 27/36 درصد از صادرات، در گروه برندگان و 84/58 درصد در گروه بازندگان قرار دارد. بنابراين، شناخت بازارهاي صادراتي و عوامل تعيين‌كننده مزيت رقابتي بسيار اهميت دارد. در بخش دوم پژوهش، با استفاده از سه شاخص مزيت نسبي آشكار شده صادراتي ، شاخص پراكندگي نسبي و ميانگين شاخص تجمعي تجربه صادراتي و استفاده از روش اولويت‌بندي ترجيحات بر مبناي نزديكي به جواب بهينه (TOPSIS) بر اساس كدهاي چهاررقمي HS، محصولات داراي مزيت صادراتي، در طول دوره مورد بررسي مشخص شده‌ است. محصولات مذكور، 12 درصد از صادرات صنعتي استان را تشكيل مي‌دهد. در نهايت، با استفاده از روش ساده ظرفيت بالقوه صادراتي، ظرفيت بالقوه صادرات استان فارس براي كدهاي برتر صادرات صنعتي به هر يك از شركاي تجاري استان در هر كد محاسبه شده است. نتايج حاصل از محاسبه شاخص مذكور نشان داد كه مقاصد صادراتي براي كدهاي برتر صادراتي صنعتي، مقاصد مناسبي نيست و صادرات مربوط به اين كدها، به چند بازار خاص محدود شده است.

The first part of this article tries to study the dynamic competitiveness of the industrial export products in Fars province. Industry sector data of the province within 2001-2009, shift share analysis indicators and the trade plan were examined to materialize the purpose of the first part of the study. According to the findings of the study, Fars province has been practicing the export of those industrial products that lack competitive advantage or the ones suffering from too frequent fluctuating competitive advantage. Moreover, 91.11 percent of the industrial products of the province were supplied to downgrading markets, out of which 36.27 percent of the exports were in winners group and the remaining 58.84 percent went to the losers. Therefore, it is pivotal to identify the export markets and the factors determining the competitive advantage. In the second part of this study, the products enjoying competitive advantage were identified using three indicators, namely “revealed competitive advantage”, “coefficient of variation”, “Cumulative Export Experience Index” as well as through the “Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS)” based on 4 digit HS codes during the period. Such products make up 12 percent of the province’s industrial exports. Eventually, through the use of the simple export potential capacity method, Fars province’s export potential capacity was calculated for the leading industrial export codes in accordance to the trade partners of each code in the province. The results of the calculation demonstrate that export destinations of leading industrial export codes were not appropriate and the exports of these codes are just limited to some specific markets.