بررسي امكان نوصدرايي بودن انديشه ملّا هادي سبزواري

Studying the Possibility of Mullā HadiSabzevari’s Thoughtof Being New Sadrāi

در گفتمان فلسفي نوصدرايي، در سه زمينه صوري، روشي، و محتوايي، دگرگوني روي داده است. در فلسفه ملا هادي سبزواري نيز در اين زمينه‌ها دگرگوني و تجدّدي روي داده كه بر اين اساس، او را آغازگر جنبش فلسفي نوصدرايي معرفي مي‌كنيم. سير انديشه او در مسير حكمت صدرايي بوده و در مواردي با ملاصدرا اختلاف نظر داشته؛ اما ابداعاتي نيز در انديشه او وجود دارد. در ساختار صوري و روشي، استفاده او از منطق و سبك نگارش شرح منظومه، با توجّه به شرايط اجتماعي و نياز زمان، بيان كننده تجدّد در ساختار انديشه اوست. او، بخش نخست مهم‌ترين كتاب خود را به منطق اختصاص داده؛ در حالي ‌كه ملاصدرا از منطق سخن نگفته است. در زمينه محتوا نيز در مبحث علم، اتحاد عاقل و معقول، تركيب مادّه و صورت، ادراك كليّات عقلي، حدوث و ... اختلاف نظرهايي ميان او با ملاصدرا وجود دارد. بر اين اساس، در اين مقاله، ضمن بررسي زمينه‌هاي مختلف انديشه حكيم سبزواري، تجدّد و دگرگوني‌ها را بيان مي كنيم؛ و با دلايلي او را به‌عنوان آغازگر جنبش نوصدرايي معرفي مي كنيم؛ جنبشي كه پس از سبزواري، به دست علامه طباطبايي استحكام يافت.

Modernization has occurred inphilosophical discourses of New Sadr?i in form, method and content. Changes and modernization also have occurred in the philosophy of Mull? Hadi Sabzevari in relation with these issues. Accordingly, we introduce him as initiator of thephilosophical movement of New Sadr?i. Although his thought is in the line of Sadr?i Philosophy,there are some disagreements between them. Besides, there are some innovations inSabzevariʹs thoughts. Regarding social and historical conditions, he uses the logic and the style of Sharhe Manzoomeh in explaining philosophical issues to the public through logic and poetry. Thisrepresents a novelty in the structure of his thought. WhileMull? Sadr? had not spoken about logic, Mull? Hadi Sabzevari has devoted a major part of his book to logic. There are some differences betweenMull? Sadr?ʹs ideas and Sabzevariʹs ones on epistemology, unity of intellect and intelligible, composition of matter and form, perception of universals, creation and … .Accordingly, I shall investigate the changes in Sabzevari’s thought, and give reasons for introducing him as the initiator of the New Sadr?i movement, a movement to which Tabatabai gave the strength.