اثرات تلقيح ريزوبيومي بر شاخص‌هاي تشريحي برگ يونجه (Medicago sativa) تحت آلودگي گاز دي‌اكسيدگوگرد

Effects of rhizobia inoculation on anatomical indexes of alfalfa leaf (Medicago sativa) under SO2 pollution

گاز دي‌اكسيدگوگرد (SO2) يكي از مهم‌ترين آلاينده‌هاي هوا است كه در غلظت‌هاي بالا مي‌تواند سبب اختلال در رشد و عملكرد فيزيولوژيكي گياهان ‌شود. همزيستي ريزوبيوم-گياه، علاوه بر افزايش رشد گياه مي‌تواند باعث افزايش مقاومت گياه نسبت به تنش‌هاي زيستي و غير زيستي شود. در اين مطالعه اثرات ريزوبيوم (سويه بومي و استاندارد) بر شاخص‌هاي تشريحي برگ يونجه تحت غلظت‌هاي مختلف گاز دي‌اكسيدگوگرد (0، 5/0، 1، 5/1 و ppm2) ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه تلقيح ريزوبيوم روي شاخص‌هاي تشريحي برگ يونجه اثري ندارد. غلظت‌هاي بالاي SO2 (1، 5/1 و ppm2) سبب تغييرات معني‌دار تمامي شاخص‌هاي تشريحي در مقايسه با گياهان شاهد مي‌شود ولي غلظت پايين گاز SO2 ( ppm5/0) تاثيري بر اين شاخص‌ها نداشت. تلقيح يونجه با دو سويه ريزوبيوم اثرات منفي غلظت‌هاي بالاي گاز SO2 را بر شاخص‌هاي تشريحي كاهش داد. بنابراين ريزوبيوم مي‌تواند مقاومت و تحمل گياه را در برابر تنش‌هاي غير زيستي مثل آلودگي SO2 هوا افزايش دهد.

Sulphur dioxide (SO2) is one of the main air pollutants that can cause imbalance in growth and physiological function of plant in high concentrations. Rhizobium-plant symbiosis can cause increasing in plant resistance to abiotic and biotic stresses in addition to increase growth of plant. In this study, effects of Rhizobium (native and standard strains) on leaf anatomical parameters of alfalfa under different concentrations of SO2 (0, 0.5, 1, 1.5 and 2 ppm) were evaluated. The Results showed that inoculation had no effect on the leaf anatomical parame-ters on the alfalfa. High concentrations of SO2 (1, 1.5 or 2 ppm) caused significantly changes in all of the anatomical indexes in compared to the control plants; however low concentration of SO2 (0.5 ppm) had no effects on this parameters. Inoculation of alfalfa with two strains of Rhizobium decreased negative effects of high concentrations of SO2 on anatomical indexes. Rhizobium can increase plant resistance and tolerance against abiotic stresses such as air pollution. Keywords: alfalfa (Medicago sativa), anatomical indexes, Rhizobium, SO2 pollution.