مطالعه‌ي تبادل ميان اهداف بهره‌برداران و سياست‌گزاران در مصرف آب: مطالعه‌ي موردي منطقه‌ي فسا

Analyzing Trade off between Farmers and Policy Makers Objectives in Water Use: Case Study of Fasa District

اهداف بهره‌برداران كشاورزي و سياست‌گذاران اين بخش در مورد چگونگي استفاده از گروهي از منابع و از جمله آب كشاورزي مي‌تواند متفاوت باشد. بهره‌برداران براي كاهش ريسك توليد و افزايش درآمد خود به طور معمول تمايل به استفاده‌ي بيش‌تر از آب دارند. اين در حالي است كه سياست‌گذاران اين بخش در پي استفاده‌ي پايدار از منابع آب كم‌ياب هستند. پس در اين مطالعه با استفاده از ره‌يافت برنامه‌ريزي چندهدفي و به كارگيري اطلاعات نمونه‌اي از بهره‌برداران استان فارس (منطقه‌ي فسا) چگونگي تبادل ميان كاهش مصرف آب، كاهش ريسك و افزايش بازده ناخالص تبيين شد. استفاده از ره‌يافت برنامه‌ريزي چندهدفي به الگوهاي متعدد منتهي مي‌شود كه الگوهاي مطلوب از ميان آن‌ها با استفاده از معيار منطق فازي مشخص و معرفي شد. يافته‌هاي مطالعه حاكي از وجود رابطه‌ي تبادلي ميان اهداف ياد شده بود. هم‌چنين مشخص شد كه تعقيب هدف كاهش مصرف آب منجر به كاهش قابل ملاحظه‌ي اولويت الگوي كشت فعلي مي‌شود. برآورد ضرايب كشش ريسك نسبت به دو منشا تغيير يعني آب و بازده ناخالص نشان داد كه نقش بازده ناخالص در تغيير ريسك در مقايسه با آب مهم‌تر است. برآورد تابع مطلوبيت متشكل از اهداف ياد شده بيانگر اهميت بالاتر افزايش درآمد در مقايسه با دو هدف كاهش مصرف آب و كاهش ريسك بود. در الگوهاي بهينه‌ي ارايه شده براي سه گروه از بهره‌برداران، مشخص شد گندم و ذرت در مقايسه با ديگر محصولات مي‌توانند تركيب مطلوب‌تري از اهداف ياد شده را تامين كنند.

Objective of farmers and policy makers in using some resources including agriculture water may be different. Farmers commonly tend to use more water in order to reduce production risk and to increase their income, while policy makers are interested in to get sustainable use of scarce water resources. So in this study trade offs between decreasing water use and decreasing production risk, and increasing gross margin was determined, using the multi objective programming (MOP) based on data gathered throughout a randomly selected sample of Fars province (Fasa district) farmers. MOP approach generates a large number of solutions, so more desired solutions were recognized using fuzzy logic based criterion. The results showed a trade off among the goals. It was also revealed that lower water use as a goal results in considerable reduction in importance of present cultivation pattern. Coefficients of risk elasticity with respect to water and gross margin showed a more important role of gross margin in risk change as compared to water. The utility function consisting of the goals revealed the higher importance of gross margin in comparison with water and risk. The optimal solutions developed for three classes of farmers showed high ability of wheat and maize in providing the goals jointly compared to other crops.