قيمت‌گذاري آب در بخش كشاورزي با استفاده از روش برنامه‌ريزي رياضي بازه‌اي: مطالعه‌ي موردي منطقه‌ي دشتستان

Water Pricing in Agricultural Sector Using Interval Mathematical Programming: The Case Study of Dashtestan

در اين تحقيق، قيمت‌گذاري آب آبياري به عنوان ابزاري براي مديريت تقاضاي آب‌هاي زيرزميني در منطقه‌ي دشتستان مطالعه شد. داده‌هاي مورد نياز از طريق مصاحبه با كشاورزان پيش‌رو دشتستان جمع‌آوري شد. با استفاده از روش ارزش كنوني قيمت تمام شده‌ي هر متر مكعب آب براي كشاورزان، برابر با 93/84 ريال به دست آمد. از سوي ديگر، با استفاده از برنامه‌ريزي رياضي بازه‌اي ، قيمت سايه‌اي - يعني بهره‌وري نهايي هر متر مكعب آب- در فصل بهار در بازه‌ي [2328 ، 178]، تابستان در بازه‌ي [549 ، 364] و پاييز و زمستان در بازه‌‌ي [1802 ، 210] ريال به دست آمد. براي بررسي اثربخشي قيمت‌گذاري، تابع تقاضاي معياري آب براي فصول مختلف و كل سال برآورد شد. نتايج نشان داد كه كشاورزان درصد ناچيزي از ارزش اقتصادي آب (قيمت سايه‌اي آن) را در قالب هزينه‌هاي استحصال مي‌پردازند. نتايج حاصل از برآورد تابع تقاضا نيز نشان داد كه تقاضاي آب آبياري در فصول مختلف نسبت به تغيير قيمت آب در آن فصول كم‌كشش و تقاضاي آب كل سال نسبت به تغيير قيمت آب در هر يك از فصول بسيار كم‌كشش است. در واقع، كشاورزان در مقابل افزايش قيمت آب نه تنها به صورت كاهش مصرف در آن فصل، بلكه به صورت تخصيص مجدد آب در كل سال واكنش نشان مي‌دهند. با توجه به يافته‌هاي تحقيق، سياست قيمت‌گذاري آب آبياري، بر كاهش مصرف آن چندان اثر بخش نيست.

In this study, irrigation water pricing was investigated as a tool for under ground water demand management in Dashtestan district. The data were collected by interviewing pioneer farmers. Applying present worth procedure, the factor cost of each cubic meter of water was obtained to be 84.96 Rials. On the other hand, shadow price of water (i.e. marginal productivity of each cubic meter of water) was obtained in interval [178 , 2328] in sparing, [364 , 549] in summer and [210 , 1802] Rials in fall and winter by Interval Mathematical Programming (IMP). Moreover, water normative demand function for various seasons and years were estimated in order to study water pricing effectiveness. Results indicated that farmers pay much lower than the real value of water in framework of water extraction costs. The results of normative demand function estimation indicated that demand for irrigation water in various seasons is inelastic with respect to water price changing in these seasons and is more inelastic for the years. In fact, farmers react against increasing water price not only as decreasing in consumption at same season, but also with reallocating a part of water in the year. Based on the findings, water pricing policy is not very effectiveness on diminishing consumption of irrigation water.