سنجش وضعيت توسعه يافتگي شهرستان هاي استان يزد با بهره گيري از رويكردهاي تصميم گيري با معيارهاي چندگانه و تحليل عاملي

Measuring Development Status of Townships in Yazd Province through Multiple Criteria Decision-Making and Factor Analysis

بكارگيري روش‌هاي علمي به منظور بررسي و سطح‌بندي مناطق از حيث توسعه‌يافتگي در جنبه‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، محيطي و غيره، منجر به شناخت ميزان نابرابري‌ها گرديده است و معياري براي تلاش در حوزه كاهش و رفع نابرابري‌هاي موجود ميان آن‌ها نيز محسوب مي‌شود. از اين رو، در پژوهش حاضر رتبه‌بندي شهرستان‌هاي استان يزد در دو بخش كمي و كيفي انجام شده است و تلفيق آن‌ها، نتيجه نهايي توسعه‌يافتگي را مشخص مي‌كند. بررسي كمي بر اساس شاخص‌هاي توسعه كه در فصول نه‌گانه تدوين يافته‌ است، با روش تحليل عاملي و نظام وزن‌دهي آنتروپي شانون و بررسي كيفي با استفاده از پرسشنامه‌هاي خاص بر مبناي ديدگاه‌هاي مديران استان و بكارگيري روش AHP انجام شده است. در ادامه نيز بر اساس خروجي نهايي به دست آمده، شهرستان‌هاي استان در چهار دسته محروم، نيمه‌محروم، نيمه‌برخوردار و برخوردار سطح‌بندي گرديده‌ است. نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه شهرستان‌هاي بهاباد، طبس و خاتم به عنوان شهرستان‌هاي محروم، بافق و ابركوه به عنوان شهرستان‌هاي نيمه‌محروم، تفت، صدوق و مهريز به عنوان شهرستان‌هاي نيمه‌برخوردار و شهرستان‌هاي يزد، اردكان و ميبد به عنوان شهرستان‌هاي برخوردار استان مطرح است. نتايج همچنين مبين آن است كه بين شهرستان‌هاي برخوردار، به ويژه شهرستان يزد با ساير شهرستان‌ها اختلاف جالب توجهي در سطح توسعه‌يافتگي وجود دارد.

Applying scientific methods in studying and ranking regions from the development (socio-economic, environmental, etc) point of view has led to recognizing the extent of inequalities which is, in turn, a criterion for making endeavors to eliminate such inequalities. Therefore, this article tries to rank the townships in Yazd province in both quantitative and qualitative aspects whose amalgamation would finally demonstrate the level of development. Quantitative survey was conducted on the basis of development indicators (devised in nine-fold parts) through factor analysis method, and Shannon’s entropy weighing system while qualitative one was done through the use of specifically designed questionnaires on the basis on the provincial managers in addition to the application of Analytical Hierarchy Process (AHP) method. Later, based on the final results, the townships of Yazd province were categorized in four level groups, i.e. deprived, semi-deprived, semi-privileged and privileged. The results showed that Behbad, Tabas, Khatam townships were deprived, Bafgh and Abarkouh townships were semi-deprived, while Taft, Sadough and Mehriz were the semi- privileged townships and in the end, Yazd, Ardakan and Meybod were the privileged ones. The findings indicate that there is a considerable difference between privileged townships, especially Yazd and other townships regarding the level of development.