بررسي باهم‌آيي واژگاني در آثار منظوم و منثور مولانا در چارچوب نظريه نقش‌گرايي

lexical collocation in Molanaʹʹs poetry and prose in the framework of functionalism

در اين مقاله نگارندگان باتوجه به ارتباطِ نزديكِ زبان‌شناسي و ادبيات ازيك‌سو و نيز كارآيي دستاوردهاي زبان‌شناختي در زمينه شناخت و فهمِ بهترِ متونِ ادبيِ كلاسيك از سوي ديگر ، نظير آثار مولانا ، ابتدا با مروري بر مطالعات انجام شده در زمينه باهم آيي(تركيب‌هاي واژگاني) از رويكرد‌هاي مختلفِ معنايي، ساختواژي و نحوي از سوي زبان شناسان غير ايراني و ايراني ، به بررسيِ دادهاي تحقيق مي‌پردازند. شايانِ ذكر است كه محورِ اصلي در اين پژوهش بررسيِ تركيب‌هاي باهم‌آيي و ساختارِ دستوريِ آن‌ها در اين آثار بزرگِ ادبِ فارسي و سپس بررسي ميزانِ كارآيي و كاربردِ آن‌ها در فارسيِ امروز و شناختِ نوآوري‌هاي مولانا در زمينه باهم‌آيي است. در اين راستا، روشي كه در اين مقاله از آن بهره گرفته شده است توصيفي- تحليلي است. به اين منظور ابتدا، باهم آيي هاي موجود در شش دفتر مثنوي معنوي و كتاب فيه مافيه مورد تجزيه و تحليل ساختاري قرار گرفتند و سپس اين داده ها با باهم آيي هاي مورد كاربرد در فارسي امروز مورد مقايسه قرار گرفتند كه نتايج تحقيق نشان مي دهند در فارسي امروز ، باهم آيي هاي صفتي و سپس باهم آيي هاي عطفي با بيشترين بسامدِ وقوع از بيشترين كارآيي برخوردارند. اما، در آثار مولانا الگويِ غالب در ساختِ باهم آيي ها، تركيب هاي مفعولي بوده است كه اين خود تغيير در الگوي ساختاري اين تركيب هاي واژگاني را نشان مي دهد.

Molana’s works are considered as one of the most prominent ones in Persian literature. As our most prominent classic literature figure dynamic, great imagination, he creates the most beautiful, mystical imaginations in the wide range of unique arrangement of words and diversified poetic depictions. Thus, the works of this famous figure can be scientifically reviewed as a considerable discussion of different linguistic approaches and literary critic. Therefore, with the purpose of reviewing effectiveness of collocations as a well-known linguistic subject in today’s linguistics, we intend to review the effectiveness of this subject in the literature and description and clarification of different types of it in the selected works of Molana including “The six Books of Masnawi”, “Fih ma Fih” in this article.