اثر ايندول بوتيريك اسيد و محلول‌پاشي سولفات روي بر ريشه‌زايي قلمه سدر هيماليا (Roxb. Cedrus deodara)

افزودن بازدانگان مانند سدر به روش قلمه ساقه، كارايي و توليد ريشه كمي دارد. در اين مطالعه، نقش ايندول بوتيريك اسيد (IBA) و سولفات روي (ZnSO4) بر تشكيل ريشه‌هاي نابجا در قلمه‌هاي نيمه‌خشبي سدر هيماليا (Cedrus deodara Roxb.) مورد آزمايش و بررسي قرار گرفت. قلمه‌هاي جمع‌آوري شده ابتدا با غلظت‌هاي مختلف IBA (صفر، 3000، 6000 و 9000 ميلي‌گرم در ليتر) تيمار و پس از دو روز، محلول‌پاشي قلمه‌ها با ZnSO4 (صفر و 5000 ميلي‌گرم در ليتر) انجام شد. محلول‌پاشي با ZnSO4 در سه نوبت به فاصله‌هاي يك هفته در دوره آزمايش اعمال شد. آزمايش به صورت فاكتوريل بر پايه طرح كامل تصادفي با دو فاكتور (IBA و ZnSO4) و سه تكرار (12 قلمه در هر تكرار) اجرا شد. محلول‌پاشي قلمه‌ها با ZnSO4 به طور معني‌داري ريشه‌زايي را نسبت به تيمار شاهد بهبود بخشيد. تيمار قلمه‌ها با IBAو ZnSO4 به طور معني‌داري بر قابليت ريشه‌زايي موثر واقع شد. بهترين نتيجه‌ها در تيمار 6000 ميلي‌گرم در ليتر IBA + 5000 ميلي‌گرم در ليتر ZnSO4 بر تعداد ريشه‌ها (52/4)، طول (46/10 سانتي‌متر) و قطر ريشه (47/1 ميلي‌متر)، درصد ريشه‌زايي (53/77%)، وزن تر (89/2 گرم) و خشك (17/1 گرم) ريشه‌ها در مقايسه با تيمارهاي ديگر مشاهده شد. بالاترين غلظت IBA (9000 ميلي‌گرم در ليتر) كم‌ترين اثر را بر درصد ريشه‌زايي (33/33%) داشت، در حالي كه 6/55% قلمه‌ها در تيمار 3000 ميلي‌گرم در ليتر IBA ريشه‌دار شدند. در قلمه‌هاي شاهد ريشه‌زايي صورت نگرفت.

In general, Cedrus spp.are difficult to root. Propagation of gymnosperms such as cedrus by cutting is difficult, because gymnosperms have poor root production efficiency. The present study was therefore carried out to investigate the effects of indole-butyric acid (IBA) and Zinc Sulphate (ZnSO4) on adventitious roots formation in semi-hardwood cuttings of Cedrus deodara Roxb. The collected cuttings were the first treated with different IBA concentrations (0, 3000, 6000 or 9000 mg l-1) and after two days, they were sprayed with ZnSO4 (0 and 5000 mg l-1). Treatments were performed three times at weekly intervals during experiment period. The lay out was as factorial completely randomized experiment design, with three replicates and 12 cuttings per replication. The callusing and rooting percentage, number of roots, length of roots, fresh and dry weight of roots and number of leaf orders on cuttings were recorded after 6 months. Rooting percentage significantly improved by zinc sulphate spraying compared to control. Treatment of cutting by IBA and zinc sulphate had significant effect on rooting efficiency. Higher number of roots, rooting percentage, fresh and dry weight of roots was obtained at 6000 mg l-1 IBA+ 5000 mg l-1 ZnSO4, compared to other treatments. The highest concentration of IBA (9000 mg l-1) had the lowest effect on rooting percentage (33.33%), while 55.6% rooting was recorded in cuttings treated with 3000 mg l-1 IBA.