ارزيابي كارايي نسبي استان‌هاي كشور در شاخص‌هاي اقتصادي فرهنگ طي برنامه سوم و چهارم توسعه (رويكرد تحليل پوششي داده‌ها)

An Assessment of Relative Effectiveness of Provinces in Economic Indexes of Culture during the Third and Fourth Development Plans: Data Envelop Analysis

يكي از مواردي كه همواره ذهن برنامه‌ريزان اقتصادي را به‌خود مشغول داشته، وجود كارايي در عملكرد بنگاه‌هاي مختلف حاضر در اقتصاد است. بخش فرهنگ به‌عنوان يكي از اركان مهم جامعه است كه مي‌تواند با تضمين كارايي در مفهوم اقتصادي، تحولات تاثيرگذاري را در جامعه فراهم آورد. در اين راستا اين تحقيق با هدف تعيين و تحليل ارقام كارايي نسبي استان‌ها در شاخص‌هاي اقتصادي فرهنگ انجام گرفته است. اين مقاله به‌كمك روش تحليل پوششي داده‌ها و با استفاده از داده‌هاي مربوط به سال‌هاي 1379-1386 و نيز استفاده از منابع رسمي آمارهاي فرهنگي، قابليت هر يك از استان‌ها و در واقع كارايي نسبي استان‌ها را در استفاده از منابع موجود در بخش فرهنگ مي‌سنجد. نتايج نشان مي‌دهد در برنامه سوم، استان‌هاي تهران، قم و كرمان در صدر مقدار كارايي قرار دارند، در سه سال ابتدايي برنامه چهارم همچنان تهران با اختلاف در صدر جدول كارايي قرار دارد. نسبت به برنامه سوم بيشترين كاهش را استان‌هاي كرمان، قم و سيستان داشته‌اند. همچنين بيشترين افزايش مقدار كارايي مرتبط با آذربايجان شرقي، چهارمحال‌بختياري، هرمزگان و لرستان مي‌باشد. در تحليل حساسيت شاخص‌ها، توليدات صداوسيما داراي حساس‌ترين شاخص مدل بوده و استان سمنان بهترين كيفيت كارايي را داشته است.

One of the issues preoccupying economic planners is effectiveness of different enterprises working in economic sector. Culture is an important pillar of the society that through ensuring effectiveness in economic sense brings about effective developments in the society. The main objective of the present paper is to determine and analyze the effectiveness data of provinces in economic indexes of culture. By employing data envelop analysis method and using the existing data related to 2000-2007 as well as the official cultural statistics, attempts have been made to measure the capability of each province or their relative effectiveness in utilizing the existing resources in the cultural sector. The findings of the research indicate that during the Third Development Plan, Tehran, Qum and Kerman provinces enjoyed the highest effectiveness figures. During the first three years of the Fourth Development Plan, Tehran, with a great gap, is still at the top of the effectiveness table. Compared to the Third Development Plan, the highest decline in effectiveness goes to Kerman, Qum and Sistan provinces. Also, the highest increase in effectiveness figures belong to East Azarbaijan, Chahar Mahal-o-Bakhtiari, Hormozgan and Lurestan provinces. The sensitivity index analysis shows that the productions of the State-run Television was the most sensitive model index, while Semnan Province had the highest effectiveness. Keywords: Culture, Third and Fourth Development Plans, Effectiveness, Data Envelop Analysis.