بررسي اثر تغيير اقليم بر بخش كشاورزي با تاكيد بر نقش به‌كارگيري راهبردهاي تطبيق در اين بخش

Investigating the impacts of climate on agricultural sector with emphasis on the role of adaptation strategies in this sector

بخش كشاورزي يكي از اصلي‌ترين بخش‌هاي متاثر از تغيير اقليم است. اگرچه به‌تازگي در كشور مطالعاتي درباره شناخت ماهيت و ميزان آثاري كه اين پديده بر متغيرهاي فيزيكي منابع آب و بخش كشاورزي دارد انجام شده‌است، با اين حال زواياي اقتصادي اين پديده و راهكارهاي بالقوه مقابله با آن كمتر مورد بررسي تجربي قرار گرفته‌است. نوآوري پژوهش حاضر الگوسازي رفتار اقتصادي واقعي ذي‌نفعان بخش كشاورزي و تلفيق آن با راه‌گزين‌هاي تغيير اقليم و سناريوهاي اقتصادي- اجتماعي حوضه آبريز زاينده‌رود است. دستيابي به اهداف پژوهش از طريق ايجاد ارتباط و اجراي مدل‌هاي مولد هواشناسي، شبكه‌هاي عصبي هيدرولوژيك، توابع واكنش عملكرد محصول- آب و الگوي برنامه‌ريزي رياضي مثبت تعقيب شده‌است. نتايج نشان داد كه تا نيمه‌هاي قرن حاضر تغيير اقليم به كاهش بارش‌ها و افزايش مقدار پارامترهاي دمايي حوضه منجر مي‌شود كه نتيجه مستقيم اين تغييرات كاهش منابع آب سطحي حوضه به‌ترتيب در حدود 4/3 و 1/8 درصد تا افق 1420 و 1450 خواهد‌بود. نتايج الگوي اقتصادي نشان داد كه در بدترين حالت (به ‌كار نگرفتن راهكارهاي تطبيق) پيامد اين تغييرات براي بخش كشاورزي حوضه كاهش حدود 18 و 32 درصد در سود ناخالص به‌ترتيب تا 30 و 60 سال آينده خواهد‌بود. در عين حال، با كاربست دو راهكار تطبيقي (بدون هزينه) تغيير الگوي كشت و انتخاب استراتژي مناسب كم‌آبياري در كشت هر محصول امكان مناسبي در اين بخش براي مقابله با اين شرايط و كاهش آثار آن تا 7/2 و 10 درصد سود ناخالص وجود دارد. بر اين اساس، تدوين سند راهبردي آبياري و الگوي كشت منطقه‌اي سازگار با روندهاي اقتصادي- اجتماعي و اقليمي بر پايه واحد حوضه‌هاي آبريز كشور پيشنهاد شده‌است.

Agriculture is one of the main sectors affected by climate change. Although recently some studies about the nature and size climate change affects on the physical variables of water resources and agriculture have been done, however economic perspectives and the role of adaptation strategies has been less studied empirically. The contribution of this study is modeling real economic behavior of stakeholders in agriculture and its integration with socio-economic and climate change scenarios. Achievement of Research objectives is pursuing through implementation and linked weather generator models, hydrology neural network and crop-water response functions and optimization models of positive mathematical programming. Results showed that by mid-century, climate change will result to reduce precipitation and increase temperature parameters in the Zayende-Rud water basin. The direct result of these changes will be reduce of basin surface water resources 4.3 and 8.1 percent compared to the base scenario up to 1420 and 1450, respectively. Results of Economic model showed that the consequence of this change for the agricultural sector in the worst case (without adaptation strategies) will be reduction of 18 and 33% in gross margin up to 30 and 60 future years respectively. Also results confirms that selection of optimum cropping pattern and selection of optimum deficit irrigation strategies can provide good opportunity to deal with this situation and reduce its effects to 7/2 and 10 percent. Design a Strategic Plan on irrigation and cropping pattern consistent with regional climate and socio- economic trend based on country watershedʹs unit is proposed.