حكم سازي ضرورت حفظ نظام در قلمرو احكام شرعي از ديدگاه فقهي مذاهب اسلامي

To issue an order as a necessity for preserve the Nezam (sovereignty) in Shar’ee precepts from jurisprudence of Islamic sects

يكي از مسايلي كه همواره در ابواب فقه و ساير متون اسلامي، مورد توجه و تاكيد دانشمندان اسلامي قرار گرفته، مسيله «حفظ نظام» است. با توجه به كاربرد گسترده «ضرورت حفظ نظام» در ابواب مختلف فقه و اينكه در اكثر اين موارد به حفظ نظام به عنوان دليل يا حكمت حكم شرعي، استناد شده است، مي توان آن را به عنوان يك قاعده فقهي مهم و فراگير، طرح كرد و مورد بررسي قرار داد، هرچند در آثار فقهي پيشينيان، از چنين قاعده اي نام برده نشده است، اين حكم كلي و عام يكي از احكام فقهي مذاهب اسلامي به شمار مي رود. تبيين حكم ساز بودن اين قاعده فقهي در حيطه احكام شرعي (اوليه، ثانويه و ولايي) موضوع اصلي اين مقاله است. روش تحقيق در اين مقاله، توصيفي و كتابخانه اي است، بدين صورت كه ابتدا با توجه به مفهوم شناسي واژه نظام در مباحث فقهي، انواع آن ذكر مي شود، آن گاه حكم ساز بودن اين قاعده فقهي در گستره احكام شرعي از جمله صدور احكام ثانوي و ولايي و همچنين چگونگي استناد احكام اوليه به آن مورد بررسي قرار مي گيرد.

The topic of “preserving the Nezam” (sovereignty) is an issue that always Islamic scholars pay attention and emphasize to it in jurisprudence and Islamic texts. With paying attention to spread function of the necessity of “preserving the Nezam” in different sections of jurisprudence and also in most of these cases “preserving the Nezam” is relying as a reason for Shar’ee orders (Hokm), so we could examine this subject as a jurisprudence important and spread method. Although the past Jurisprudence texts didn’t mention to this method but this general and common method is one of jurisprudence orders (Hokm) of Islamic sects. The main subject of this article is to illustrate that this is an order (Hokm) in Shar’ee orders’ field. The research’s method of this article is descriptive and library work. The method works in this way that at first different meaning of the word Nezam would discuss with paying attention to concept of this word. Then this jurisprudence method would examine Shar’ee orders in spread of issuance of secondary and Velaee orders and also the way of relaying primary orders.