بررسي تاثيرپذيري عملكرد صنايع از سياست هاي حمايتي و آزادسازي تجاري با تاكيد بر درجه رقابتي آنها (بررسي موردي صنايع ايران)

The Influence of Protectionism and Trade Liberalization Policies in Industries Performance, Emphasizing on their Competitiveness: Case Study of Iran’s Industries

سياست‌هاي تجاري، يكي از عوامل موثر بر محيط فعاليت و عملكرد بنگاه‌ها است. ميزان اثرگذاري سياست‌هاي مذكور بر عملكرد بنگاه‌ها و به طور اخص بر بهره‌وري آن‌ها، تحت تاثير اندازه رقابت بازار است. پژوهش حاضر، درصدد ارزيابي تاثير عوامل تعيين‌كننده رشد بهره‌وري در صنايع ايران، با تاكيد بر درجه رقابتي در دوره اعمال سياست‌هاي حمايتي (1380-1374) و آزادسازي تجاري (1386-1381) است. يافته‌هاي پژوهش حاضر، بيانگر اين است كه قدرت بازار، به طور مستقيم سبب رشد بهره‌وري صنايع شده است و كاهش تعرفه‌ها اثر مستقيم قدرت بازار را بر رشد بهره‌وري (به غير از صنايع انحصاري با سطوح پايين حمايتي) كاهش داده، ليكن با اعمال فشار رقابتي در صنايع انحصاري و ايجاد انگيزه نوآوري، ورود بنگاه‌هاي كارا و بكارگيري سرمايه انساني در آنها، موجب افزايش بهره‌وري در صنايع ايران شده است. همچنين كاهش تعرفه‌ها موجب شده است بنگاه‌هاي فعال در صنايع انحصاري با سطح پايين حمايتي، به رقابت با توليدكنندگان خارجي بپردازند و بهره‌وري خود را افزايش دهند. اما كاهش تعرفه‌ها، رشد بهره‌وري را در صنايع انحصاري با سطح متوسط حمايتي كاهش داده است. اين موضوع بيانگر اين است كه كاهش تعرفه، بيش از مقداري بوده است كه صنايع انحصاري در اين سطح حمايتي را به رقابت با توليدكنندگان خارجي و در نتيجه ارتقا بيشتر بهروري تشويق كند.

Trade Policies are one of the effective factors on the environment and performance of enterprises’ activities. The effectiveness level of such policies in the performance of enterprises, most particularly in their efficiency is influenced by the market competition. This paper tries to measure determining factors of productivity in Iran’s industries while focusing on the competitive degree within the period of protection policies (1995-2001) and trade liberalization period (2002-2007). The findings indicate that market power has directly led to the growth in productivity of industries. Although tariffs cuts have decreased the direct effect of market power on productivity growth (except for low-protected monopolistic industries), the market power has augmented productivity in Iran’s industries through exerting competitive pressure on monopolistic industries, motivating for innovation, introducing efficient enterprises and employing human capitals. Meanwhile, tariff cuts have encouraged the enterprises working in low-protected monopolistic industries to compete with foreign producers and grow their productivity. Yet, tariff cuts have decreased productivity growth in monopolistic industries that have access to medium level of protection. This indicates that the extent of tariff cuts has been more than the amount needed to encourage the medium-protected industries to compete with foreign producers and to improve productivity.