جايگاه خراسان در سياست مذهبي شاهان صفوي

The Position Of Khorasan in the Religious Policy of Safavid Kings

مذهب تشيع به وسيله شاه اسماعيل اول در سال 907 هجري به عنوان تنها مذهب رسمي كشور اعلام گرديد و رسميت يافت. شاه صفوي در اجراي سياست مذهبي اش به تندروي هاي بيهوده و تعصبات بي جاي مذهبي زيادي دست زد كه پيامدهاي منفي بلندمدت و كوتاه مدت زيادي در ايران و به ويژه در خراسان كه همجوار مرزهاي دولت سني مذهب ماورا النهر بود، گرديد. دولت شيباني به وسيله شيبك خان ازبك تقريباً هم زمان با دولت صفوي تشكيل شده بود و موسس آن فردي متعصب و جنگجو بود و افراط گريهاي شاه صفوي، او را به مقابله با ايران سوق داد. اگر چه او در نبرد مرو كشته شد ولي حملات ازبكان در سراسر دوره صفويه كم و بيش ادامه داشت و ساكنان صبور و مظلوم خراسان بهاي نابخردي هاي دولتمردان خود را پس مي دادند. خراسان عصر صفوي به عنوان يكي از كانون هاي كهن فرهنگي و معنوي ايران و پايگاه دوستداران اهل بيت محسوب مي شد، و وجود بارگاه اماه هشتم(ع) نيز بر اين موقعيت، مي افزود و دولت صفوي كه خود را مروج و حامي مذهب تشيع مي دانست، به اين خطه توجه ويژه اي داشت و خراسان به عنوان يكي از مولفه هاي مهم تاثيرگذار در سياست مذهبي شاهان صفوي به شمار مي رفت. شاهان صفوي به خصوص شاه عباس اول هر وقت فرصتي دست مي داد به زيارت امام هشتم(ع) مي شتافتند و شكي نيست كه از اين رهگذر به دنبال اجراي سياست مذهبي خود و كسب مشروعيت و مقبوليت ديني در ميان مردم بودند.

Shiʹism was proclaimed and established as the only official religion of Iran in 907 A.H. by Shah Ismail I. The extremist and fanatic policies of Safavid king about Shiʹism led to harmful results for Iran and especially for Khorasan that was neighbor to Sunnite kingdom of Transoxania. Sheibanid dynasty that was found by Sheibak Khan Uzbak was nearly contemporary to Safavid Dynasty. His founder was a warlike and fanatic man who was very opposed to prejudices of Safavid king. However he was killed in the battle of Marv the rushes of Uzbaks continued throughout Safavid area and the patient and oppressed inhabitants of Khorasan paid the price of the imprudence of their statesmen. Khorasan in Safavid area was counted as one of the old cultural and religious centers of Iran and the site of adherents of Ahl al-Bayt and the tomb of Imam Reza duplicate this position. Safavid dynasty as the promoter of Shiʹism had especial attention to this province and counted it as one of the important factors of its policies. Safavid kings especially Shah Abbas I repeatedly was going to pilgrimage of Imam Rezaʹs tomb and undoubtedly he seeks by this means legitimacy and acceptance of the masses.