بررسي تغييرات تنوع‌پذيري صادرات غيرنفتي در شرايط تحريم‌هاي بين‌المللي با تاكيد بر دوره زماني 1391-1383

The Study of Non-Oil Export Diversification in the Status of the International Sanctions During the Period of 2004-2012

تنوع صادراتي ابزاري مهم براي كشورهاي در حال توسعه به شمار مي‌رود تا از اين طريق درآمدهاي ارزي پايداري از محل صادرات كالاها و خدمات كسب كنند و موجبات رشد درآمد و توليد داخلي خود را فراهم آورند. هدف اين مقاله بررسي تغييرات تنوع صادراتي ايران در دوره زماني 91-1383 و تحولات آن در قبال وضع تحريم‌هاي بين‌المللي است. براي اين منظور، تنوع‌پذيري صادرات غيرنفتي به‌تفكيك شاخص‌هاي هرفيندال، هيرشمن و تايل محاسبه و تغييرات آن در شرايط تشديد تحريم‌ها مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج نشان مي‌دهد روند تنوع‌پذيري كل صادرات غيرنفتي تا قبل از اعمال تحريم‌هاي جديد (سال 1389) كاهنده و پس از وضع آن فزاينده بوده است. تنوع‌پذيري كدهاي 8 رقمي كالايي بر اساس سيستم هماهنگ، حاكي از آن است كه به‌رغم بهبود وضعيت تنوع‌پذيري صادرات، همچنان كل صادرات غيرنفتي كشور در گروه‌هاي خاصي متمركز است و اين امر بر تنوع‌پذيري اثرات منفي دارد. علاوه بر اين نتايج نشان داد تنوع‌پذيري كشوري در صادرات غيرنفتي با وضع تحريم‌هاي جديد به شدت كاهش يافته است.

Export diversification in developing countries is an important tool to stabilize the foreign exchange revenue from exports of goods and services. This paper examines changes in diversification of exports during the period of 2004-2012 when international sanctions increased against Iran. For this purpose, export diversification and its trend has been examined with Herfindahl, Hirschman and Thile indices. The results show that export diversification has shown a declining trend before new sanctions (in 2010) and an increasing trend after new sanctions. Diversification of 8-digit commodity code (HS) indicates that despite the improvement of export diversification, the countryʹs total non-oil exports remain concentrated in certain groups, and this has a negative impact on diversification. Furthermore, the results showed that the geographic diversification with new sanctions declined sharply.