پيامبران در قصّه‌هاي بلند عاميانه

Prophets in the Iranian Long Folk Stories

يكي از ويژگي‌هاي برجسته داستان‌هاي منثور عاميانه كه تا به حال كمتر بدان پرداخته شده، پيوند ژرف و معنادار آنها با كهن‌الگوهاي داستان‌هاي پيامبران، يعني تكرار و يا بازتوليد بسياري از رويدادهاي زندگي پيامبران در متن آنهاست. در ‌اين حوزه، سه نوع نقش‌آفريني پيامبران در داستان ديده مي‌شود: نقش‌‌آفريني فعّال پيامبران در روند داستان، نقش‌هاي فرعي آنان، بازسازي ماجراهايي شبيه داستان‌هاي مربوط به پيامبران. همچنين استفاده قهرمانان داستان از سلاح‌ها و ابزار‌هاي پيامبران، ياري‌رساني پيامبران به قهرمانان در عالم خواب و هدايت قهرمان يا دشمن و نظركرده آنان بودن، نمونه‌هايي از‌ اين پيوند است. راويان قصّه‌هاي عاميانه، با توجّه به جذّابيّت و شهرت فراوان ‌اين كهن‌الگوها، از آنها بهره برده و از ‌اين راه، هم رنگ و بوي ديني و معجزه‌آسا به قهرمانان داستان خويش داده و كار و بار آنان را در ادامه و با تاييد رسولان الهي نمايش داده‌اند و هم به قصّه‌هاي خود شان و هويّت بيشتري بخشيده‌اند. ‌اين مقاله با مطالعه شانزده داستان بلند منثور عاميانه، به بررسي اين موضوع مهمّ پرداخته است.

Of the most outstanding features of Iranian folk stories, which had not been precisely scrutinized, are their meaningful deep links with the archetypes in the stories of the prophets, and the reiteration or reproduction of the events of their lives. In such context, three types of roles can be considered for the prophets in these stories are: 1) their active and leading role in the process of the stories, 2) their supporting roles, and 3) recreation the stories similar to the adventures of prophets. The use of weapons and tools of prophets by hero characters, the helps prophets grant heroes through their dreams to guide them or their enemies are some examples of such a link. Due to the attraction and great reputation of above-mentioned archetypes, the narrators of folk tale have used them in their stories mixing them with miraculous and religious character to give more special identity to their own stories. This paper studies 17 folk prose stories to deliberate this important issue.