روشي براي غربال‌سازي معيارها يا متغيرها با استفاده از برنامه‌ريزي آرماني

A Model for Screening Factors or Variables Using Goal Programming Approach

در تصميم‌گيري، معمولاً مديران با مسايل انتخاب مواجهند. انتخاب يك يا چند گزينه از بين گزينه‌هاي مختلف تصميم‌گيري، انتخاب بين معيارهاي مختلف يا غربال‌سازي معيارها به منظور كاهش آن‌ها به منظور تحليل بهتر مسيله، انتخاب يك يا چند راهبرد براي دست‌يابي به رفاه عمومي، از جمله اين مسايل به شمار مي‌روند. در اين مقاله آن‌چه بحث مي‌شود، مسيله انتخاب از بين معيارهاي مختلف يا عمل غربال‌سازي معيارهاست. راه‌هاي مختلفي براي غربال‌سازي وجود دارد كه براي نمونه مي‌توان به پالايش آن‌ها در جلسه‌هاي گروهي باحضور خبرگان، راي‌گيري، به‌كارگيري قانون 20-80 و ... اشاره كرد. مشكل اين نوع روش‌ها، وجود خبرگان مختلف با ديدگاه‌هاي گوناگون است، زيرا خبرگان هر حوزه روي معيارهاي انتخابي خود تاكيد بيش‌تري دارند. اين امر موجب مي‌شود تا هر يك از خبرگان، اهميت معيارهاي خود را بيش‌تر از ساير معيارهاي ديگران مورد توجه قرار دهند. معمولاً سعي بر آن است تا آن دسته از معيارهايي انتخاب شود كه بين تمام خبرگان مشترك باشد و بتواند پوشش بيش‌تري را از ديد خبرگان مختلف به مسيله ارايه دهد؛ به عبارت ديگر سعي بر انتخاب معيارهايي است كه اجماع بيش‌تر و عدم توافق كم‌تري را به دنبال داشته باشد. اين مقاله با ارايه يك مدل برنامه‌ريزي آرماني، سعي بر انتخاب آن دسته از معيارها داشته است كه عدم توافق بين خبرگان را با در نظر گرفتن مقياس ترتيبي حداقل سازد. مدل‌هاي برنامه‌ريزي آرماني ارايه شده از جنبه‌هاي مختلف بحث مي‌شود.در اين‌جا به‌منظور بررسي درستي و راستي آزمايي مدل، از يك مسيله واقعي استفاده شده است.

Managers, in decision making process, are usually facing with choice problems. Choosing an alternative between the number of alternatives, selecting a number of factors among a set of criteria (screening phase) in order to better analyzing a problem, and choosing a strategy to improve public welfare service among a number of strategies are the examples of this situation. In this paper, selection of factors among a set of different criteria is discussed. This activity can be called “screening phase of criteria”. There are different approaches to screen the criteria such as filtering in a group with experts, voting, 80-20 rule, etc. The problem with these methods is the existence of multiple stakeholders with diversity of viewpoints. Each expert has his/her own view about a specific criterion and, for this reason, the experts put emphasis on their selected criteria. Therefore, each individual expert evaluates his/her chosen criteria more than the others. Usually, those criteria are chosen, which are common among experts in order to cover the views points of stakeholders. In other words, those criteria finally should be considered to have minimum disagreement. This paper uses goal programming approach for maximizing the consensus and minimizing the disagreements between the experts with ordinal scale preferences. The goal programming models are discussed in different aspects. In order to validate the models, a real case problem has been used.