حدوث و قدم عالم در انديشه ارسطو و ابن‌سينا

Contingency and eternity of the universe in Aristotle and Ibn-e Sina

مسيله "حدوث و قدم عالم" در انديشه ارسطو و ابن‌سينا، پرسش اصلي تحقيق حاضر است. دراين مقاله به نگرش اين دو فيلسوف مشايي در مورد حدوث و قدم عالم پرداخته مي شود. ارسطو با تكيه بر برهان طبيعي و متوسل شدن به مقوله حركت، به اثبات محرك نامتحركي دست مي يابد كه شارحان وي آن را خدا ناميده-اند. از نظر وي محرك نامتحرك علت غايي همه حركات عالم است. در حالي كه در انديشه ابن‌سينا با تاثير پذيري از متون مقدس ديني خدا به عنوان واجب الوجود، وجود محض و معطي وجود مطرح است. از ديدگاه ارسطو خداوند علت است؛ ليكن عليت او تنها تحريكي است. از ديدگاه ابن‌سينا اين عليت، فاعلي (ايجادي) است نه تحريكي. وي با تقسيم موجود به واجب و ممكن و همچنين اثبات نيازمندي ذاتي ممكنات به واجب، نمونه متفاوتي از حدوث و قدم عالم را مطرح ساخت كه براساس آن جهان با ويژگي حدوث ذاتي از خالق سرمدي، فيض هستي دريافت مي كند. خداي ارسطو خالق جهان نيست و طبعاً جهان نامخلوق او قديم و ازلي خواهد بود.

The problem of "contingency and eternity of the universe" in Aristotle and Ibn-e Sina is the major question of the present paper which is dealing with the outlooks of these two peripatetic philosophers regarding the contingency and eternity of the universe. Relying on natural argument and appealing to the category of movement, Aristotle achieves to prove the unmoved mover which is called God by the commentators. According to him, the unmoved mover is the final cause of all movements in the universe. While in the view of Ibn-e Sine influenced by holy scriptures, God is deemed as absolute Being, necessary Being and the existence-Giver, God is the cause from the viewpoint of Aristotle, but its causality is merely provocative. As seen by Ibn-e Sina, such causality is efficient (existentiating) not provocative. By dividing the existent into the necessary and the possible, and also proving the essential need of the possibles for the necessary, he suggested a different type of contingency and eternity on which basis, the universe with a property of essential contingency, receives the effusion of being from the eternal creator. The God of Aristotle is not the creator of the world, and naturally his uncreated world would be eternal.