انديشه‌هاي اخلاقي و تربيتي فردوسي در شاهنامه و مقايسه آن با نظريه هاي اخلاقي و تربيتي خواجه نصير طوسي در اخلاق ناصري

Ethics and moral thoughts of Ferdowsi in Shahnameh and comparison with theories ethics and moral of Nassir Toosiʹʹs Ethics in Akhlaghe Naseri

فردوسي از شاعران بزرگ زبان فارسي است كه در جاي جاي شاهنامه به نقل مسايل اخلاقي و تربيتي پرداخته است. گستردگي موضوع در شاهنامه نشان مي دهد فردوسي بطور غير مستقيم به تبين مباني تربيتي پرداخته كه در تعليم و تربيت اسلامي مورد توجه بوده است. براي روشن شدن مطلب مباني تربيتي فردوسي در شاهنامه را با نظريه ي تربيتي خواجه نصير در اخلاق ناصري كه از كتب پايه در علم اخلاق محسوب مي شود مقايسه مي كنيم. بين انديشه هاي تربيتي فردوسي و نظريه ي خواجه نصير تقارن بسيار است ليكن به دليل اين كه فردوسي شاهنامه را به قصد تدوين اخلاق و تربيت علمي بنا ننهاده بلكه به اقتضاي موضوع به طرح مباني تربيتي مورد نظر خود پرداخته، تفاوتهايي هم ديده مي شود. اين تفاوتها تا حدودي به نوع بيان و زبان آن ها مربوط است و تا حدودي به مواردي از انواع فضايل و رذايل منوط است كه خواجه به دليل پرداختن مستقيم به موضوع به آن ها اشاره كرده امّا موقعيّت كلام فردوسي پرداختن به آن ها را اقتضا نكرده است. فردوسي كمتر به مقوله ي استعدادها و تفاوت هاي فردي پرداخته در حالي كه خواجه نصير اين موضوع را يكي از مهمترين مسايل تربيتي مي داند. در اين مقاله فضايل اخلاقي از قبيل حكمت، شجاعت، عفت، عدالت و برخي از زير مجموعه هاي آن ها؛ و رذايل اخلاقي از قبيل جهل، شره، جور، جبن و برخي از زير مجموعه هاي آن ها از ديدگاه فردوسي بر پايه ي نظريه ي تربيتي خواجه نصير طوسي مورد بحث و تحليل قرار گرفته است.

Ferdowsi is the great poet of Persian language that the whole of Shahnameh has proceeded to retelling the moral and educational problems. The vastness of topic in Shahnameh shows Ferdowsi has proceeded to clarification of moral and educational principle indirect that has paid attention to Islamic education. For becoming clear, we compare the clarification of moral and educational matter of Ferdowsi in Shahnameh with the educational theory of Khajeh Nassir Toosi at Nassir’s moral is counted from the basis books at moral philosophy. There is a lot of simultaneity between the educational thinking’s of Ferdowsi and the theory of Khajeh Nassir not only Ferdowsi had not found Shahnameh for the purpose of moral compilation and scientific education, but also he has proceeded to the subject under viewpoint of clarification of moral and educational, and also it is seen the differences. These differences are related to the kind of expression and their language and the situations such as virtue and mean to some extent that Khajeh Has pointed to those for doing to matter directly but it has not required to the position of Ferdowsis’ speech for doing to those. Ferdowsi has proceeded to the topic of talents and individual differences less even though Khajeh Nassir knows this matter one of the most important of the moral and educational problems. At this article moral virtue and mean and some of the subsets of those from the point of Ferdowsi view has analyzed and discussed on the basis of the moral theory and educational of Khajeh Nassir Toosi.