تدريس اثربخش؛ رويكردي براساس ارزيابي تدريس توسط دانشجويان

Effective teaching, an approach based on students’ evaluation

مقدمه: تدريس اثربخش مجموعه رفتارهاي معلم است كه باعث دستيابي به اهداف آموزشي و در نهايت يادگيري بهتر«فراگير» مي شود. ارزيابي اثربخش حيطه هاي تدريس استاد، بدليل نداشتن شاخص هاي مناسب با مشكلاتي روبرو است. به اين منظور با بررسي مطالعات انجام شده در ايران و ساير نقاط جهان و با استفاده از شاخص هاي پيشنهادي صاحب نظران آموزش، پژوهشگران به تعيين ديدگاه دانشجويان پزشكي و دندانپزشكي دانشگاه علوم پزشكي گيلان به عنوان صاحبان اصلي فرآيند آموزش در مورد تعيين مهم-ترين شاخص هاي تدريس اثربخش پرداختند. روش ها: در اين مطالعه توصيفي- مقطعي، كليه دانشجويان پزشكي و دندانپزشكي ترم دوم مقطع علوم پايه دانشگاه علوم پزشكي گيلان (110 نفر) در سال 1387 به طور سرشماري انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده ها، پرسشنامه دو قسمتي شامل: مشخصات دموگرافيك دانشجويان و سنجش 4 حيطه از مهم ترين ويژگي هاي تدريس اثربخش (دانش پژوهي، روش تدريس، قدرت ارتباط و شخصيت فردي) بود. روايي ابزار به طريق روايي محتوا و پايايي آن از طريق آزمون مجدد با ضريب همبستگي 81/0 تاييد گرديد. تجزيه و تحليل آماري داده ها با استفاده از روش آمار توصيفي و استنباطي با نرم افزار SPSS انجام شد. يافته ها: نتايج نشان داد كه حيطه هاي قدرت ارتباط 4/69 درصد، دانش پژوهي 5/53 درصد، روش تدريس3/45 درصد و شخصيت فردي 2/39 درصد به ترتيب مهم ترين جنبه هاي تدريس اثربخش را به خود اختصاص داده بودند. در حيطه قدرت ارتباط ويژگي هاي ايجاد مشاركت دانشجو در مباحث، درحيطه دانش پژوهي ارايه مطالب به روز و داشتن تسلط در رابطه با موضوع، در حيطه روش تدريس توانايي در سازماندهي، توالي و تنظيم منطقي مطالب مورد بحث و در حيطه شخصيت فردي اعتماد به نفس و قاطعيت يك استاد را در تدريس اثربخش به عنوان مهم ترين ويژگي مطرح نمودند. بين متغيرهاي دموگرافيك و حيطه هاي تدريس ارتباط معني دار آماري وجود نداشت. نتيجه گيري: شاخص هاي تدوين شده با شاخص هاي تدريس اثربخش در پژوهش هاي متعدد تشابه قابل توجهي دارند لذا مي توانند در راستاي بهبود كيفيت تدريس، ارزشيابي ميزان يادگيري دانشجويان و افزايش ميزان پيشرفت تحصيلي دانشجويان در دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور مورد استفاده قرار گيرند.

Introduction: Effective teaching is a set of a teacher’s behaviors, which results in achieving educational aims and finally better learning of the learner. One of the basic problems of education in universities is not having effective teaching indicators. Therefore, the review of the studies performed in Iran and the other points of the world by using of the indicators proposed by educational experts, the researchers determined viewpoints of medical students of Guilan University of Medical Sciences as the main owners of educational process in relation to determination of the most important indicators of effective teaching. Methods: In this descriptive- sectional study with census method, all third term medical and dental students of Guilan University of Medial Sciences that have passed the course of anatomy in the year 2008 have been studied. Data collection tool was a two- section questionnaire: demographic specifications and assessment of the four most important domains of effective teaching criteria (seeking knowledge, teaching method, communication ability and personality), the reliability and validity of tool examined by test-retest (r=.81) and content validity . Questionnaire was given to all of the students directly and they were requested to determine the specifications of each domain according to priority (Ranking Scale) and finally 110 questionnaires were completed with self-administered method, were considered. Data was analyzed by SPSS software using mean, Standard deviation and ?2 test. Results: The results showed that the domains of relation power 69.4%, research, 53.5 %, teaching method 45.3% and personality 39.2% were the most important aspects of effective teaching respectively. In communication ability domain, the specifications of causing participation of students in discussions, in seeking knowledge domain, presentation of up to date subject matters and dominance over the topics, in the domain of teaching method, the ability to organize, logical sequence and order of the subject matters and in the domain of personality, self-reliance and decisiveness of a professor in effective teaching were propounded as the most important specifications. There was no significant statistical relation between demographic variables and teaching domains. Conclusion: The compiled indicator has considerable similarities with effective teaching indicators in different researches, therefore may be used on the strength of teaching quality improvement, students’ learning level assessment and increasing the level of the students’ educational improvement in the state universities of medical sciences. Key words: effective teaching, medical students, teaching assessment