مقايسه شاخص هاي تنوع گونه اي با استفاده از پلات هاي چندمقياسي (مطالعه موردي: مرتع كرسنك شهركرد)

Comparison of species diversity indices using multi-scale plots (Case study: Karsanak rangeland in Shahrekord)

تنوع گونه اي بخش عمده اي از تنوع زيستي و يكي از مهمترين پارامترهاي نشان دهنده تغييرات در اكوسيستم هاست. اندازه‌گيري تنوع گونه اي براي حفاظت، ارزيابي و پايش پوشش گياهي و اتخاذ راهكارهاي مناسب مديريتي ضروري است. تاكنون براي اندازه گيري و ارزيابي تنوع گونه اي از روش هاي ساده با ترانسكت و با پلات تك مقياسي و روش هاي آشيانه اي با پلات چندمقياسي استفاده شده است. در اين مطالعه براي اندازه گيري و مقايسه شاخص هاي تنوع گونه اي، جديدترين نسخه پلات ويتاكر تعديل‌شده، نسخه ويتاكر تعديل‌شده فشرده و پلاتC ، اولين بار در ايران استفاده شدند. مرتع كرسنك شهركرد با دو شدت چراي سبك و متوسط و دو جهت دامنه غربي و شرقي در چهار تيمار سبك-شرقي، سبك-غربي، سنگين-شرقي و سنگين-غربي انتخاب شد. در هر تيمار، هر سه پلات با سه تكرار، به‌صورت تصادفي-سيستماتيك مستقر شدند. پس از جمع-آوري داده هاي پوشش، در هر جهت؛ شاخص هاي تنوع (شانون-وينر و سيمپسون)، غنا (منهينيك و مارگالف) و يكنواختي (هيل) با استفاده از نرم‌افزار Past محاسبه شد. مقايسه تنوع گونه اي با استفاده از تجزيه واريانس يكطرفه انجام شد. نتايج نشان داد بين مقادير شاخص‌هاي تنوع، غنا و يكنواختي در هر سه پلات تفاوت معني داري وجود ندارد (05/0p > ). به‌طور كلي با توجه به عدم تفاوت معني دار هر سه پلات در برآورد شاخص هاي تنوع گونه اي؛ مي توان گفت توانايي پلات ها در برآورد شاخص ها تقريباً يكسان است. علاوه بر اين، ارزش عددي شاخص ها در برخي موارد نمي تواند معيار قانع‌كننده اي براي تعيين پلات مناسب باشد. براي دستيابي به پلات چندمقياسي مناسب، تحقيقات آينده مي‌توانند كارآيي پلات ها را از نظر دقت، صحت و زمان نمونه‌برداري مورد مطالعه قرار دهند.

Studying the species diversity as a main part of biodiversity has great importance to detect changes in the ecosystems. Species diversity can be measured using transect and single-scale plot, nested methods and multi-scale plots. Modified Whittaker plot, Intensive modified Whittaker plot and a new C plot (introduced in this study) were used to measure species diversity in Karsank rangelands in Shahrekord province. The vegetation data was collected from sites with east and west aspects, and light and moderate grazing intensities. In each treatment (a combination of aspects with grazing intensities) three kinds of the studied plots were established with three replications using systematic random sampling. After collecting vegetation data, indices of diversity, richness and evenness of species were calculated using the Past software. Comparisons of species diversity obtained by different plots in different treatments were performed using ANOVA in SPSS software and graphs were plotted using Excel program. The results showed that diversity, richness and evenness indices obtained by various plots did not differ significantly (?= 5%), hence it can be concluded that their performances are relatively similar. Moreover, the numerical values of indices cannot be a convincing criterion for determining the suitable plot. Therefore their precision & accuracy in measuring plant diversity indices and the measurements speed can also be investigated to select appropriate plot in future studies.