بررسي خوشخوراكي گونه‌هاي گياهي در مراتع استپي استان يزد (مطالعه موردي: مراتع ندوشن در شهرستان صدوق)

Study of palatability of range plants in steppe rangelands of Yazd province (Case study: The Nodoshan Site in Sadogh City)

رويشگاههاي مرتعي ايران متنوع و هر كدام از آنها داراي تركيب خاصي از گونه هاي گياهي مي باشند. هر يك از گونه‌ها خصوصيات رويشي و فنولوژي متفاوت در طول دوره رشد از خود بروز مي دهند و درجه خوشخوراكي آنها پيوسته تغيير مي‌يابد. بدون شناخت اين پديده مهم، برنامه‏ريزي و مديريت مرتع و دام مقدور نمي‏باشد. به‌همين منظور رفتار چرايي بز بومي ندوشن در سايت مرتعي ندوشن استان يزد طي دوره چهار ساله (1389-1386) مورد بررسي قرار گرفت. براي انجام اين پژوهش، در آغاز هر سال يك راس ماده بز سه ساله به عنوان نماينده گله نشاندار و در كل آماربرداريهاي سالانه از آن استفاده گرديد. تعيين خوشخوراكي گياهان در طول فصل چرا به روش زمان سنجي و در هر نوبت طي سه تكرار 20 دقيقه‌اي انجام شد. نتايج مطالعه خوشخوراكي گياهان حكايت از تمركز چراي دام بر روي 5 گونه Artemisia sieberi، Stip caucasica،Stipa barbata ، Iris songarica، ceratoides Eurotia و مجموع گياهان يكساله بوده است. بز بومي ندوشن در عرصه تحت مطالعه در هر شرايطي بيش از 85 درصد زمان چراي خود را بر روي گياهان يادشده تمركز نموده است. در آغاز فصل چراي سالهاي معمول تا مساعد، خوشخوراكي گياهان يكساله بيش از گياهان چندساله بوده است. با استناد به نتايج حاصل از اين پژوهش، حفاظت و احيا اين گونه‌هاي با ارزش بومي بايد در مديرت بهره برداري از مراتع مناطق استپي مورد توجه قرار گيرد.

There are a variety of rangeland habitats with different plant species composition in Iran. Range and livestock management will require an understanding of different phenological and vegetative characteristics of plants as well as continuous changes in palatability of plants during the growing season. Grazing behavior of Yazdi native goat was evaluated in Nodushan rangelands of Yazd within a 4-year period (2007-2001). A 3-yaer old goat was selected as the representative of the whole flock for investigations at the beginning of each year. The timing method was applied to determine the palatability of plants. Experiment was repeated with three 20-minute periods in each stage. Results indicated that the grazing was found to be mainly concentrated on Artemisia siaberi, stipa barbata, stipa causasica, Iris songarica, Eurotia ceratoides and annual plants based on spending more than 85% of the grazing time by the goat on these species. The preference value for annual plants was higher than perennial plants at the beginning of the growing season on normal and favorable conditions. According to the results of this research, the conservation and restoration of these native species in steppe range management should be considered.