پترولوژي و ژيوشيمي سنگ‌هاي آتشفشاني جنوب تبريز (آتشفشان سهند)

Mineralogical study of metabasites in Meʹraji and Chah Palang Mountains (South of Chupanan, NE Isfahan province)

منطقه مورد مطالعه در جنوب تبريز و شرق درياچه اروميه واقع است. اين منطقه در بر گيرنده توالي سنگ‌هاي آتشفشاني ريوليت تا داسيت مربوط به فعاليت‌هاي آتشفشاني ميوسن مياني و فوقاني و سنگ‌هاي رسوبي تخريبي اليگوميوسن و پليوسن و همچنين رسوبات اپي‌كلاستيك پليوسن زيرين است. سنگ‌هاي آتشفشاني موجود در منطقه به‌صورت زنجيره گنبدي‌شكل بوده و استقرار آن‌ها داراي نظم خاصي است، به‌طوري‌كه گنبدهاي مياني ريوليت و ريوداسيت و گنبدهاي حواشي داسيت و تراكيت است. كاني‌هاي اصلي اين سنگ‌ها شامل پلاژيوكلاز، هورنبلند و كوارتز هستند كه در يك خميره ريزبلور و شيشه‌اي قرار دارند. بافت غالب اين سنگ‌ها پورفيريتيك است. بافت‌هاي غربالي و دگرساني انتخابي در پلاژيوكلازها، وجود بيوتيت و هورنبلندهاي با حواشي سوخته به همراه ساير بافت‌هاي غيرتعادلي از ويژگي‌هاي بارز اين سنگ‌هاست. بالا بودن نسبت‌هاي LILE/HFSE و LREE/HREE در نمونه‌ها و شباهت تركيب شيميايي آن‌ها با گدازه‌هايي كه در مناطق شاخص فرورانش تشكيل مي‌شوند، احتمال شكل‌گيري سنگ‌هاي منطقه را در يك محيط فرورانش تقويت مي‌كند. همچنين مقايسه الگوهاي عناصر ناسازگار و سازگار كمياب سنگ‌هاي ريوليتي و داسيتي مورد بررسي با انواع موجود در محيط‌هاي زمين‌ساختي مشخص، بيانگر بيش‌ترين تطابق آن‌ها با كمان‌هاي آتشفشاني، به‌ويژه محيط‌هاي پس از برخوردي است.

The metabasites of Meʹraji and Chah Palang Mountains located south of Chupanan (Central Iran) and covered by the Paleozoic metamorphic complexes. These metabasites are composed of closely associated metabasalts, metagabbros, and metadiabases. The metabasites of Meʹraji and Chah Palang Mountains are metamorphosed in greenschist and amphibolite facies, respectively. Following the peak metamorphism, these rocks suffered a retrograde metamorphism of greenschist facies. Field observations, petrographic and mineralogical features reveal significant differences between both metabasite occurrences. Rock forming minerals are plagioclase, clinopyroxene and amphibole. Accessory minerals are biotite, illmenite, titanomagnetite and titanite. Chlorite, epidote, pumpellyite, leucoxene and calcite are secondary minerals. The Chah Palang metabasites have higher K2O and TiO2 contents in comparison with that of the Meʹraji metabasites. The Na2O content of the Meʹraji metabasites is 6.86-8.40 (wt%), implying spilitization of pillow lavas by sub-sea floor metamorphism. The hornblende-plagioclase thermometry and Al in amphibole barometry reveal different conditions for the metamorphism. The equilibrium temperature for the Chah Palang area was estimated 562-752 ?C at pressure of 7-8 kbar, while in the Meʹraji area 426-520 ?C at pressure of 5-6 kbar were obtained.