تحليلي بر فرايند مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي بر مبناي نظريه دوگان‌سازيِ ساختواژي

Full Reduplication in Persian

مقاله حاضر بر اقسام «مضاعف‌سازيِ » كامل در زبان فارسي (شامل مضاعف‌سازيِ كاملِ محض ، مضاعف‌سازيِ كاملِ مياني و مضاعف‌سازيِ كاملِ پاياني ) متمركز مي‌شود و ويژگي‌هاي نحوي و معناييِ برون‌دادِ اين فرايندهاي واژه‌سازي را در الگوهاي متفاوت و متعدد مورد بررسي قرار مي‌دهد. تحليل الگوهاي موردنظر در چارچوبِ نظريه جديدِ «دوگان‌سازيِ ساخت‌واژي »، موسوم به رويكردِ MDT (اينكلاس و زُول ، 2005)، انجام گرفته است كه خود در مقامِ رفعِ كاستي‌هاي نظري و روش‌شناختيِ رهيافت‌هاي عمدتاً واج‌شناختيِ پيشين تدوين يافته است. پرسش اين است كه آيا الگوهاي مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي مويّدِ يافته‌هاي نظريِ مدلِ دوگان‌سازيِ ساخت‌واژي هستند يا خير؟ به‌عبارت‌ديگر، آيا مي‌توان با توسّل به رويكردِ MDT، توصيف و تحليلِ موجه و قابل‌قبولي از فرايندِ مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي ارايه داد؟ گردآوريِ داده‌ها به روشِ كتابخانه‌اي و با مراجعه به مراجعِ ساخت‌واژه زبان فارسي صورت گرفته است و الگوهاي موردنظر با استفاده از «طرح‌واره‌هاي ساختمانيِ» معمول در رويكردِ دوگان‌سازيِ ساخت‌واژي تحليل گرديده‌اند. در ميانِ مهم‌ترين نتايجِ تحقيق كه عمدتاً مويد، و بعضاً مغايرِ يافته‌هاي چارچوبِ نظريِ مذكور بوده‌اند، مي‌توان از موارد زير ياد كرد: 1) الگوهاي مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي محدود به سطحِ تحليلِ ساخت‌واژي نمي‌شوند و دامنه‌اي متغيّر از واژه‌هاي منفرد تا ساخت‌هاي كاملِ نحوي را در بر مي‌گيرند. 2) ويژگي‌هاي معناييِ مترتب بر برون‌دادِ فرايندِ مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي بسته‌به نوعِ الگوي موردنظر بر روي پيوستاري نسبي از معانيِ مولفه‌ايِ محض تا معانيِ اصطلاحي و استعاري تغيير مي‌كند و در برخي از الگوها متاثر از تاثيراتِ بافتي است. 3) الگوهاي حاصل از فرايندِ مضاعف‌سازيِ كامل در زبان فارسي بعضاً داراي ارزش سبكي هستند و در معرض محدوديت‌هاي كاربرديِ معين قرار دارند. 4) برخي از الگوهاي مضاعف‌سازيِ كامل در زبانِ فارسي از جهاتِ مختلف، مخصوصاً از حيثِ ويژگي‌هاي معنايي، روشِ تحليليِ الگوي دوگان‌سازيِ ساخت‌واژي را به چالش مي‌كشانند.

The present paper focuses on three distinct types of full reduplication processes in Persian (namely ʹpure full reduplicationʹ, ʹmedial full reduplicationʹ and ʹfinal full reduplicationʹ) and examines their syntactic and semantic properties within the framework of Morphological Doubling Theory (MDT) (Inkelas and Zoll, 2005), an alternative approach aiming at resolving the problems with mainstream phonologically-based theories of reduplication. The question to be addressed here is: do the existing patterns of Persian full reduplication support Inkelas and Zollʹs Morphological Doubling Theory? The data gathering process involved a library search of the existing Persian morphological studies(such as those by Kalbasi 1992 and Shaghaghi 2000) .The patterns in question were then analyzed using the MDT constructional schemas methodology. Among the most important results obtained, which are mostly in agreement (and partially in disagreement) with the predictions made by the MDT approach, the following are significant: 1) patterns of Persian full reduplication are not merely limited to the morpheme level, but rather cover a full range of linguistic expressions from a single word to an entire syntactic construction; 2) depending on the RED pattern involved, semantic features of the output may vary on a relative continuum ranging from purely iconic to totally idiomatic/metaphorical meanings and, in some cases, they are affected by contextual parameters; 3) patterns of Persian full reduplication are sometimes of stylistic significance and are subject to certain register restrictions; and 4) some patterns of Persian full reduplication obviously challenge the MDT analytical methodology with regard to its semantic component.