زمين شناسي و سنگ شناسي مجموعه بازالتي سلطان‎ميدان در رخنمون هاي شمال و شمال ‏خاور شاهرود، البرز خاوري، شمال ايران

Geology and Petrology of the Soltan Maydan Basaltic Complex in ‎North-Northeast of Shahrud, Eastern Alborz, North of Iran ‎

مجموعه بازالتي سلطان‎ميدان نمايانگر مهم‌ترين، ستبر ترين و حجيم ترين فعاليت ماگمايي پاليوزوييك پيشين ايران است كه در پهنه البرز خاوري در شمال و شمال خاور شاهرود رخنمون ‏دارد. اين مجموعه، روي سازند قلي به سن اردوويسين پاياني و در زير سازند پادها به سن دونين پيشين قرار دارد. نشانه‌هاي ميداني بيانگر حضور بيش از 50 روانه گدازه است كه به‌طور ‏متناوب در محيط خشكي و زير آبي فوران كرده اند. اين مجموعه دربر دارنده يك طيف تفريقي پيوسته از بازالت، آندزيت بازالتي، تراكي بازالت و تراكي آندزيت بازالتي است كه دچار ‏درجات متوسط تا شديد دگرساني شده است. نمودارها و داده‌‌هاي ژيوشيميايي بيانگر ماهيت انتقالي تا قليايي ماگماي اوليه، ارتباط زايشي سنگ هاي اين مجموعه از راه فرايند تبلور ‏تفريقي با يكديگر، تاثير نداشتن و يا نقش ناچيز آلايش ماگمايي در تحول آنها و تشكيل ماگماي اوليه سازنده آنها از ذوب بخشي 15 تا 17 درصدي يك منشا گوشته اي غني شده گارنت ‏‏ پريدوتيتي در يك محيط كششي كافتي درون قاره اي هستند. اين جايگاه، با محيط كششي كافتي حاكم بر البرز و ايران مركزي در پاليوزوييك پيشين و به‌ويژه اردوويسين پسين- ‏سيلورين در مراحل آغازين تشكيل و گسترش تتيس كهن سازگار است.‏

The Soltan Maydan Basaltic Complex indicates the most important, thickest, and most voluminous early Paleozoic magmatic activity in Iran ‎outcropping in the eastern Alborz structural zone, in the north-northeast of Shahrud. This complex overlies the late Ordovician Ghelli ‎Formation and is overlain by the early Devonian Padeha Formation. The field evidences show more than 50 lava flows erupting frequently in ‎the sub-aerial and submarine environments. This complex comprises of a continuous fractional spectrum including basalt, basaltic andesite, ‎trachybasalt and basaltic trachyandesite that has undergone medium to high degrees of alteration. The geochemical data and diagrams signify ‎transitional to alkaline nature of the primary magma, genetic relationship among all rocks of this complex due to fractional crystallization, ‎none or weak role of magmatic contamination in magma evolution, and generation of primary magma by 15-17 percent partial melting of an ‎enriched garnet peridotitic mantle source in an intra-continental extensional rift setting. This tectonic setting is concordant with the known ‎extensional rift setting governed on the Alborz and Central Iran zones during the early Paleozoic, especially late Ordovician-Silurian, ‎primary stages of generation and development of the Paleotethys.‎