مرحله مطالعه اكتشافي در نظريه‏پردازي قرآني

The Stage of Exploratory Study of Quranic Theorization

هدايت و تعالي به قرآن و درمان دردهاي مادي و معنوي جوامع اسلامي با آن، تنها در سايه استخراج نظريه قرآن كريم در مسايل گوناگون و عمل به آنها ميسر است. فهم قرآن كريم دو روش كلي دارد: يكي، تفسير ترتيبي كه در پي فهم مفاد فردي و مراد الهي از تك‏تك آيات است؛ و ديگري، نظريه‏پردازي و تفسير موضوعي، كه تلاشي است براي استنباط نظريه قرآن كريم در باب مسايل گوناگون، از طريق جمع‏آوري و دسته‏بندي تمام آيات مربوط و استنطاق روشمند. براي رسيدن به ديدگاه‏هاي قرآن، داشتن مباني صحيح و طي كردن تمام مراحل با شيوه درست و به‏دور از آسيب، لازم است. ازجمله آن مراحل، مطالعه اكتشافي آيات است كه اهميت شايان توجه دارد؛ زيرا جست‏وجو و جمع‏آوري آيات براي تهيه مواد اوليه نظريه‏پردازي قرآني در اين مرحله انجام مي‏گيرد. اين مقاله شيوه و آسيب‏هاي مرحله مطالعه اكتشافي را واكاوي مي‏كند. هدف، فراهم كردن زمينه، نظريه‏پردازي قرآني درست و رفع برخي از آسيب‏هاي نظريه‏پردازي قرآني است. گردآوري مطالب به صورت مطالعه كتابخانه‏اي و فيش‏برداري خواهد بود و پردازش مطالب به‏صورت توصيفي و تحليلي.

The only way for achieving guidance and transcendence and easing the material and spiritual sufferings that inflict Islamic societies is through the Qurʹan; that is, by extracting the theories of the Qurʹan on different subjects and actualizing them. There are two general ways for understanding the Qurʹan. The first is the sequential interpretation which emphasizes on understanding the individualʹs intention and divine purpose of every single verse; and the second is theorization and thematic interpretation, which seeks to understand the theories of the Qurʹan on different subjects by compiling and classifying all the related verses and on the basis of a systematic examination. Relying on correct principles and passing through all the stages properly and invulnerably are necessary for understanding the views of the Qurʹan. One of these stages is the explorative study of Quraʹnic verses. This stage is of great importance because It is in this stage that the ground for Qurʹanic theorization is prepared. Using a descriptive-analytical method and a library-based survey, the present article investigates the pathology of the stage of exploratory study in order to provide a good ground for correct Qurʹanic theorization and overcome some of its shortcomings.