توصيف مصدر /æh/ در گويش خانيك و مقايسه با چند گويش ديگر

Description of [ah] Infinitive in Xanikian Dialect Compared with Other Dialects

ساخت هاي مختلف از مصدر/?h/ در گويش مردم روستاي تاريخي خانيك و روستاهاي همجوار با آن رواج دارد. صيغه دوم شخص مفرد حال اين مصدر در گويش مزبور، بازمانده اي از زبان سنسكريت و فارسي باستان است. برخي ساخت هاي مصدر/?h/چون به عنوان فعل اسنادي در معناي «هستن» و «بودن» به كار مي رود، از افعال پر كاربرد در اين گويش به شمار مي آيد. در اين جستار، نشان داده شده كه فعل /?h/ در گويش امروز مردم خانيك چه ساخت هايي دارد. همچنين پيشينه/?h/ در زبان سنسكريت، فارسي باستان، اوستايي و فارسي ميانه بررسي و نيز صيغه هاي آن در گويش خانيك با ديگر گويش هاي امروزي كه در آن ها رواج دارد مثل گويش هاي كاخك، فردوس و گزيك مقايسه شده است. مصدر/?h/در گويش خانيك و كاخك با مقداري تفاوت، كاربرد دارد و در گويش فردوس و گزيك ردپايي از آن ديده مي شود. ساخت هاي ريشه/?h/در فارسي معيار وجود ندارد و به كار نمي رود. معيار تلفظ فعل ها در گويش خانيك براساس سخن گويشوران كهن سال است و در ديگر گويش ها بر اساس كتاب ها يا رساله هايي است كه به بررسي اين گويش ها پرداخته اند. صرف فعل هاي مصدر//?h/، در گويش خانيك، در جاي ديگري نيامده و اين مقاله اولين نوشته اي است كه به معرفي آن پرداخته است.

The different constructions of [ah] which is an infinitive are prevalent in the dialect of the historical village of Xanik and its neighboring villages. Singular second person paradigm in present tense of [ah] infinitive in the dialect is a survivor of Sanskrit and Old Persian languages. Some constructions of this infinitive are widely used, because they are attributive verbs meaning is being and was being. This article indicates constructions of the [ah] infinitive in the dialect of contemporary Xanikians. Furthermore, a record of the mentioned infinitive is examined in Sanskrit, Old Persian, Avestan and Middle Persian languages. Also, the paradigms of this infinitive in Xanik dialect are compared with the contemporary dialects which are prevalent among different local dialects such as Kakhkian, Ferdowsian and Gazikian. Although [ah] infinitive is used in Kakhkian dialects, it has some differences with them. There are traces of this infinitive in Ferdowsian and Gazikian dialects. There is not root [ah] in Standard Persian. Inflection of verbs constructed with [ah] has not been examined already and this article is the first research that has introduced it.