مقايسه تحليلي مبدا و مقصد روح در آيين زرتشت و يهود با سه اثر از عارفان مسلمان (اللّمع في التصوف، شرح التعرف لمذهب التصوّف، كشف المحجوب)

A Analytic Comparison between the Origin and the Destination of Soul in Zoroastrianism, Judaism and Three Works of Muslim Mystics (Al-Luma, Sharh-e Taʹarof and Kashfolmahjoob )

ميان اديان الهي مشابهت‎هاي بسياري در عقايد مربوط به مبدا روح، سرنوشت روح پس از مرگ، رستاخيز، داوري و بهشت و جهنم وجود دارد كه اين امر حاكي از ارتباط اديان با يكديگر است. هر چند اين ارتباط؛ بويژه در اديان توحيدي همچون يهود و اسلام بيشتر به چشم مي‏خورد؛ اما بررسي مشابهات دو دين زرتشتي و يهودي نيز به دليل ارتباط فرهنگي و سياسي ميان زرتشتيان و يهوديان پس از سقوط اورشليم و اسارت يهوديان به دست بخت النصر و سپس فتح بابل توسط كوروش و آزادي يهوديان كه زمينه‎ساز نفوذ فرهنگ ايراني و عقايد زرتشتي در اعتقادات يهود گشت، حايز اهميت است. از جمله اين مشابهات اعتقاد به ماهيت دوگانه روحاني و جسماني انسان، پذيرفتن روز رستاخيز به عنوان امري مسلّم و مراتب بهشت و جهنم نزد پيروان اين دين‎هاست. با مطالعه در اعتقادات اديان به طور كلّي و در باب مباحث مربوط به آخرت شناسي و حيات روح پس از مرگ به صورت جزيي‎تر، چنان كه موضوع اين نوشتار است، مي‎توان به يكي بودن منبع تعاليم آنان كه همانا وحي پروردگار است پي برد. اگرچه بعضي عقايد موجود در دو دين يهودي و زرتشتي در سه اثر عرفاني كه در اين جستار مورد بررسي قرار گرفته‌‌اند، وجود ندارد، مانند وجود تناسخ و حلول‎گرايي در يهود كه در برخي منابع؛ بويژه آثار كاباليستي بدان اشاره شده است، امّا شباهت‎هايي هم وجود دارد كه به سبب اشتراك مبدا وحي است و نمي‎توان اين مشابهات را انكار كرد.

Among religions, there are many similarities in the beliefs with regard to the origin of soul, the fate of soul after death, resurrection, judgment, heaven and hell which indicate the relationship between religions. Despite the fact that such relationship is particularly seen in Abrahamic religions such as Judaism and Islam, it is of great significance to study the similarities between Zoroastrianism and Judaism due to cultural and political links between Zoroastrians and Jews after the fall of Jerusalem, the captivity of the Jews by Nebuchadnezzar, and then the capture of Babel by the Cyrus and the releasing of the Jews which paved the way for the influence of Iranian culture and Zoroastrian beliefs on Jewish beliefs. Studying the beliefs in different religions, in general, and issues related to Eschatology and life of soul after death, in details (as it is the topic of this research), it will be found out that the God’s inspiration is the source of all of them. Although some of the beliefs of Jews such as transmigration in Cabala do not exist in Islam, there are similarities which cannot be denied.