مفهوم شناسي ايمان و پيوند آن با تجربه ديني در انديشه مولوي در مثنوي

The Concept of Faith and its Relation with Religious Experience in the Thought of Molavi in Mathnavi

ايمان از مراتب معرفتي بشر است كه براي كمال بخشي به آن، افزون بر نياز به تقويت پاره‌اي عوامل، شناخت و جلوگيري از برخي موانع نيز ضروري است. عرفا در پرتو جهان بيني اسلامي و ژرفاي تامّلات دروني خويش، نگاه خاصي به اين پديده دارند. ازمنظر عرفا ايمان، تصديقي است كه در ساحت معرفتي، عاطفي و تجربي انسان نمود پيدا مي‌كند و همين موجب شده كه در باور ايشان عواطف و تجربه داراي جايگاه رفيعي در دين و ايمان ورزي باشد. مولوي يكي از شاخص‌ترين عارفان تجربت انديش در حوزه تفكّر اسلامي و عرفاني است كه در آثار وي؛ از جمله مثنوي كه اثري تعليمي و مشحون از معارف اسلامي و آيات و روايات و افكار عرفاني و عواطف انساني است، از ماهيت ايمان و ارتباط آن تجربه ديني سخن رفته است. مولانا به اقتضاي كلام از زاويه‌هاي مختلف، به بررسي مفهوم ايمان پرداخته و استنباط‌هاي خاص خود را دارد؛ از جمله اينكه ايمان امري تشكيكي و داراي مراتب متفاوت است و ايمان تنها ظاهري و لفظي نيست؛ بلكه اين ايمان تحقيقي و باطني است كه داراي ارزش مي باشد. اين مقاله برآن است تا با مفهوم شناسي ايمان در سه حوزه معرفتي،عاطفي وعملي ارتباط ايمان با تجربه ديني را از نگاه مولوي بررسي نمايد.

Faith is one of the stages of man’s knowledge whose perfection requires strengthening of some factors as well as knowing and preventing some obstacles. In the light of Islamic ideology and depth of their internal contemplation, mystics pay special attention to this issue. In their view, faith is a verification manifested in epistemological, emotional and experiential planes of man and, due to this, they consider a high position for emotions and experience in religions and faith. Molavi is one of the most prominent mystics in the field of Islamic and mystical thought who has discussed the nature of faith and its relation to religious experience in his works like Mathanvi which is a pedagogical work full of Islamic knowledge, verses, hadiths, mystical thoughts and humane emotions. Based on the context of discourse, he has considered the concept of faith and proposed his especial inferences. For instance, he considers faith as a dubious issue which has different stages, and faith is not literal and exoteric but it is the researchable and esoteric faith which is of value. By discussing the concept of faith in epistemological, emotional and practical domains, this article aims to investigate the relation of faith to religious experience in Molavi’s view.