بررسي نسخه‌هاي خطي شرح شطحيات و ضرورت تصحيح دوباره آن

A Study of Manuscripts of Sharh-e Shatahiat and the Necessity of its re-Correction

كتاب شرح شطحيات اثر شيخ روزبهان بقلي شيرازي، از عارفان بزرگ قرن ششم هجري، است. از عنوان كتاب برمي‌آيد كه موضوع آن درباره شطحيات، سخنان شگفت و غريب عارفان است. هانري كربن، شرق شناس مشهور فرانسوي در سال 1344 هجري براي نخستين بار اين كتاب را تصحيح كرد. نسخههايي كه وي براي تصحيح متن از آنها استفاده كرده عبارتند از: 1ـ نسخه كتابخانه شهيد علي (استانبول) 2ـ نسخه كتابخانه ملا مراد (استانبول) 3ـ نسخه منطق الاسرار ببيان الانوار (كتابخانه آستان قدس) 4ـ ديوان حلاج چاپ ماسينيون. تلاش ارزشمند و والاي كربن در شناساندن اين متن ادبيـ عرفاني به دوستداران و پژوهشگران، در خور ستايش است امّا متاسّفانه به دلايل فراوان از جمله اشتباهات عديده كاتبان دو نسخه نخست، همچنين زبان دشوار و بيان پيچيده روزبهان، اشتباهاتي در تصحيح روي داده كه خوانش متن را با مشكل مواجه ساخته است. بعلاوه، كتاب بدون تعليقات و فهرست مطالب به چاپ رسيده است. هر چند طي جستجوهاي گسترده و پس از گذشت حدود نيم قرن از تصحيح متن، متاسفانه نسخه معتبر ديگري از اين كتاب يافت نشد امّا خوانش دقيقتر نسخههاي موجود، استفاده از نسخهها و كتابهايي كه ‌از متن شرح شطحيات را آوردهاند، همچنين افزودن تعليقات و فهرستهاي مناسب، به تصحيح پيراسته و شايسته كتاب كمك خواهد كرد.

Sharh-e Shatahiat has been written by Shiekh Ruzbahan Baqli Shirazi, one of the great mystics of sixth century (A.H). The title of this book implies that it is about Shatahiat, that is, the strange and exotic sayings of mystics. Henri Corbin, the famous French orientalist, corrected this work for the first time in 1344. The manuscripts he used for such correction are: 1) manuscripts of Shahid Ali library (Istanbul), 2) manuscripts of Mulla Murad library (Istanbul), 3) manuscripts of Manteq al-Asrar Bebayan al-Anwar (Astan-e Quds library) and 4) Hallaj Divan published by Massignon. The valuable attempt of Corbin to introduce this literary-mystical text to researchers is praiseworthy but, unfortunately, due to various reasons such as many mistakes of scribes in the first two copies, and also the difficult and complicated language of Ruzbahan, some mistakes are seen in this correction which make the reading of the text difficult. Moreover, the book has been published without annotations and table of content. Although another authentic manuscript of this book was not found during extensive searches and after passing half a century of the text’s correction, the more precise reading of available manuscripts, use of books which have mentioned some parts of Sharh-e Shatahiat text and also adding proper annotations and indices can all contribute to a good and trimmed correction of the book.