ارزيابي چند روش عصاره گيري براي تعيين فسفر قابلاستفاده گياه ذرت در برخي خاك‌هاي آهكي استان آذربايجان شرقي

Evaluation of Some Extraction methods for Determination of Corn Available Phosphorus in Some Calcareous Soils of East Azerbaijan Province

دراين تحقيق ارزيابي چند روش عصاره‎گيري براي تعيين فسفر قابل‌ جذب گياه ذرت در 25 نوع خاك سطحي (0-30cm) انجام گرفت. آزمايش به‎صورت فاكتوريل و بر پايه طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با كشت گياه ذرت (Zea mays L.) در شرايط گلخانه‌اي و در سه تكرار انجام گرفت. روش هاي آب مقطر، كلريد كلسيم، پاو، اولسن، كالول، سلطانپور، مورگان، كلونا2 و كاغذ صافي هاي آغشته به اكسيد آهن جهت تعيين فسفر قابل‎ جذب گياه ذرت به كارگرفته شد و همبستگي مقادير حاصله با شكل‎هاي مختلف فسفر در خاك بررسي شد. بر طبق نتايج بيشترين مقدار فسفر استخراج شده توسط روش كالول و كمترين آن در روش كلريد كلسيم 01/0 مولار حاصل گرديد. بيشترين همبستگي در ميان روش هاي عصاره گيري شيميايي فسفر بين دو روش كالول و كلونا2 مشاهده شد. همچنين فسفر عصاره گيري شده توسط روش چند عنصري سلطانپور با روش نوارهاي كاغذي بيشترين همبستگي را نشان داد. بيشتر روش هاي عصاره گيري همبستگي معني‎داري با شكل‎هاي فسفر آلي ناپايدار (LOP) و فسفر آلي نسبتاً ناپايدار (MLOP) داشتند كه بيشترين آنها به‎ترتيب مربوط به روش كلريد كلسيم 01/0 مولار و آب مقطر بود. همچنين تمام روش هاي عصاره گيري همبستگي بالايي با شكل دي‎كلسيم فسفات (Ca2-P) داشتند كه كمترين آنها مربوط به روش پاو بود. مقادير فسفر كل خاك هاي مورد مطالعه با مقادير فسفر استخراج شده با تمام عصاره گيرها همبستگي معني دار داشت. در اين آزمايش بيشترين همبستگي بين روش هاي اولسن و كالول با وزن خشك بخش هوايي ذرت بدست آمد (r به‎ترتيب برابر **67/0 و **75/0) ولي به‌دليل افزايش هزينه ها و زمان عصاره گيري در روش كالول، روش اولسن به‌عنوان روش برتر معرفي شد. به‌طور كلي، نتايج اين تحقيق نشان داد كه هر چند نوارهاي كاغذي هم توانستند به خوبي شاخص هاي رشد ذرت را پيش بيني كنند ولي روش هاي عصاره گيري شيميايي برتر بودند.

In this research, evaluation of Some Extraction methods for determining available phosphorus of the corn plant in 25 calcareous soils was implemented using surface soil (0-30 cm) samples. The experiment was carried out as a factorial in a randomized complete blocks design with cultivation of corn in three replications under greenhouse conditions. Methods of distilled water, calcium chloride, Paauw, Olsen, Colwel, Soltanpour, Morgan, Kelowna-2 and filter paper impregnated with iron oxide were applied, and the available P and the correlations between the resulted values with soil phosphorus fractions were investigated. The maximum and minimum amounts of P were extracted by the methods of Colwel and 0.01 M CaCl2 respectivly. Among the chemical extraction methods of P, the highest correlation was observed between the Colwel and Kelowna-2 methods. The Soltanpour method had the highest correlation with the paper strips method. Most of the extraction methods showed significant correlations with the labile organic phosphorus (LOP) and moderately labile organic phosphorus (MLOP) fractions, of which the maximum values were related to 0.01 M CaCl2 and distilled water methods, respectively. Also, all the extraction procedures, were, highly correlated with the dicalcium phosphate (Ca2-P) fraction among which the lowest belonged to the Paauw method. The amounts of total-P in soils were significantly correlated with the amounts of extracted P using all the extractants. In this experiment, the methods of Olsen and Colwel had the highest correlations with corn shoot dry weight, but due to the cost increase and longer time of extraction in the Colwel method, the Olsen method was introduced as the preferred one. The results of this study showed that although the paper strips method could predict corn growth parameters well, but the chemical extraction methods were superior.