مطالعه تطبيقي واژه افزايي در فارسي و عربي (با تكيه بر سه عنصر اشتقاق، تركيب و تغيير معنايي كلمات)

A Comparative Study of Word Formation in Persian & Arabic; Derivation, Compounding & Semantic Shift

نگارندگان در اين مقاله، فرايند واژه افزايي اين دو زبان را مورد بررسي و مطالعه قرار داده و توانايي ها و محدوديت هاي هريك از اين دو زبان را در مسير پويايي و زايايي نشان داده اند. اين پژوهش، اشتقاق، تركيب و تغيير معنايي كلمات را به عنوان سه سازوكار اصلي و مشترك ميان اين دو زبان در حوزه واژه افزايي مورد مطالعه و دقت نظر قرار داده است. مطالعه حاضر نشان مي دهد ساختار گسترده اشتقاقي و تركيبي كه زبان فارسي از آن برخوردار است، در قرن گذشته، بيشتر در خدمت زايايي قرار گرفته و طيف وسيعي از واژه هاي جديد به ذخيره انبوه واژگاني اين زبان راه يافته است. در زبان عربي، از آنجا كه واژگان در قالب هايي وزني پايه ريزي شده اند قالب ها، انعطاف لازم را براي صورت بندي واژه هايي كه از طريق تركيب ساختاري ساخته مي شوند، ندارند و محدوديت هاي ساختاري خود را بر برخي واژگان تحميل مي كنند. در زبان فارسي نيز، تكيه افراطي بر ساخت واژگان از طريق تركيب، در مواردي باعث استفاده كمتر از عناصر اشتقاق ساز و ناديده گرفتن عنصر اشتقاق شده و مانعي در برابر زايايي واژگان اشتقاقي ايجاد كرده است.

Persian and Arabic have had long-lasting religious and cultural symbiosis. Due to their speakers’ similar cultural conditions and geographical proximity, the two languages have lived a long time near each other, have grown together and enriched each other. The authors of this article studied the word formation processes in the two languages and showed the capabilities and limitations of each of these two languages in dynamicity and productivity. The study has scrutinized derivation, compounding and semantic change in words as three main common mechanisms of word formation in the two languages. The results show that although compared to Arabic, fewer texts have been written in Persian and the language has had a passive stance to Arabic, the well-developed derivational and compound structure Persian has served the productivity of the language during the last century and a wide range of new words have found their way to the vocabulary of the mass reservoir of Persian vocabulary. In contrast, the templatic nature of derivation in Arabic, peculiar to the language, brings about certain constraints in the production of compound words that are part of the lexicon of every living language.