نظريه فرايند و ساختار شناخت دكارت در بررسي و نقد استاد مصباح

Misbah’s Critical Study and Critique of Descartes’ Theory of the Process and Structure of Knowledge

هرگاه سخن از فرايند و ساختار كسب شناخت بميان مي آيد، اعتقاد به امكان حصول آن در تقدير موجود است. بواقع اگر فردي در شكاكيت مطلق يا شبهه در امكان كسب شناخت باشد، هرگز نميتواند فرايند و ساختار كسب آن را ترسيم نمايد. با توجه به اينكه دكارت امكان معرفت را پذيرفته، حال پرسش اين است كه وي چه سازوكار، فرايند و مراحلي را در مورد بدست آوردن علم براي عالم ترسيم كرده است؟ دكارت در اين مرحله از طريق شهود و استنتاج و تمسك به عدم فريبندگي خداوند به استخراج معرفت پرداخته است. استاد مصباح در بررسي و نقد خويش از نظريه فرايند شناخت دكارت معتقد است اينكه وجود هيچ چيزي باندازه شك روشن و يقييني نيست و حتي وجودِ شاك هم ‏بايد از راه وجود شك معلوم شود، صحيح نميباشد و تصورات فطري مدنظر دكارت را قابل قبول ندانسته است. نگارنده در نوشتار حاضر بر آن است تا به تبيين نظريه فرايند و ساختار شناخت دكارت و بررسي و نقد آن از منظر استاد مصباح بپردازد.

Whenever reference is made to the process and structure of gaining knowledge, one may argue that the possibility of gaining it is rooted in one’s destiny. In fact, if someone absolutely doubts or has some suspicions concerning the possibility of gaining knowledge, he can never portray its process and structure. Given the fact that Descartes accepts the possibility of knowledge, the question is which strategies, processes, and stages he proposes for a knower to gain knowledge. Here, he appeals to intuition and inference and asks God not to deceive him. In his study and critique of Descartes’ theory of the process of knowledge, Misbah maintains that it is wrong to assume that the existence of nothing is as clear and certain as the existence of doubt, and even the existence of the skeptic has to be proved through the existence of doubt. He also rejects the innate ideas intended by Descartes. In this paper, the writers have explained Descartes’ theory of the process and structure of knowledge and reviewed it critically from Misbah’s point of view.