منطقه‌‌الفراغ به‌مثابه نظريه قانونگذاري

Manteghat-al-Faragh as a Theory of Legislation

مباحث مربوط به موضوع قانونگذاري از مباحثي است كه مطالعه آن اخيراً از حوزه علوم سياسي به گستره موضوعات حقوق عمومي منتقل شده است. در اين بين در تراث فقهي اماميه به‌صورت پراكنده مباحث بسياري در اين زمينه مطرح شده كه استخراج و بهره‌گيري از آنها در حل مسايل حقوق اساسي در نظام جمهوري اسلامي به‌عنوان نظامي ديني لازم است. از مهم‌ترين آنها، مباحث شهيد سيد محمدباقر صدر با نام منطقه‌الفراغ است. هدف مقاله پيش رو بررسي ديدگاه‌هاي ايشان در حوزه قانونگذاري در قالب نظريه اي منسجم است تا بتواند متناظري براي نظريه هاي قانونگذاري (theory of legislation) در نظام هاي سياسي سكولار باشد. در همين راستا تلاش شده است كه اين نظرها با تمركز بيشتر بر احكام صادرشده در منطقه‌الفراغ كه بيشترين مشابهت را با مفهوم قانونگذاري در حقوق عمومي مدرن دارد، در قالب نظريه‌اي منسجم بيان شود.

The studies concerning legislation, recently transfer from political science to public law. there are too many ideas distributed in heritage of Shia jurisprudence about that. It is essential to discover and use them to solve the problems related to constitutional law of Islamic Republic of Iran as a religious political system. One of the most important of them is the Theory of Shahid Sayyid Muhammad Baqir al-Sadr known as Manteghat-al-faragh. The goal of this paper is verifying his ideas about legislation as a coherent theory, so that could be an equivalent for theories of legislation in secular political systems. So, it is tried to explain these ideas as a theory with more focus on rules legislated in Manteghat-al-faragh that have more similarity with modern concept of legislation.