بررسي آموزه‌‌هاي ايديولوژيك در پاره‌‌اي از آثار ادبيات كودك ايران در گروه‌‌‌هاي سني «د» و «ه»

An Analysis of Ideological Teachings in Some of the Iranian Childrenʹʹs Literature for High School and Secondary School Age Groups

در اين پژوهش سعي شده است عقايد، نگرش‌‌ها، و ايديولوژي‌‌هايي بررسي شود كه نويسندگان از ‌‌‌‌‌طريق كتاب‌‌هاي خود به كودكان و نوجوانان منتقل مي‌‌كنند. از اين‌رو، تلاش شده است مشخص شود مفاهيم، عقايد، نگرش‌‌ها و ايديولوژي‌‌هاي موجود در كتاب‌هاي ديني كودكان و نوجوانان كدامند؟ و اين ايديولوژي‌‌ها و مفاهيم از طريق چه ساختارهاي زباني در كتاب‌‌هاي كودكان بيان و به آن‌ها منتقل مي‌‌شوند؟ در اين پژوهش از رويكرد تامپسون (1990) استفاده‌ شده است كه پنج روش كلي عملكرد ايديولوژي ـ مشروع‌‌سازي، پنهان‌‌سازي، يكي‌‌سازي، پراكنده‌‌سازي، و چيزوارگي ـ به‌ همراه تعدادي راهبرد ترسيم نمادين متناسب با آن‌ها را بيان مي‌كند. همچنين براي تحليل ساختارها در متون از مفاهيم مطرح‌‌شده در دستور نقش‌‌گراي هليدي نيز بهره گرفته شده است. نمونه بررسي‌شده شش داستان مربوط به گروه‌هاي سني «د» و «ه» است كه جزو داستان‌هاي ديني محسوب مي‌‌شوند. روش پژوهش توصيفي ‌ـ ‌‌تحليلي است. ازجمله يافته‌‌هاي اين نوشتار اين است كه نويسندگان در كتاب‌‌هاي بررسي‌‌شده، براي بيان و آموزش مفاهيم ديني و معنوي، گاهي از روايت‌سازي و بيان روايي و داستاني و گاهي از عقلاني‌‌سازي و آوردن مجموعه‌‌اي از دلايل عيني و مشاهده‌پذير براي بيان اين مسايل استفاده كرده‌اند؛ آن‌ها همچنين از راهبردهاي افتراق و همگاني‌‌سازي نيز بهره برده‌‌اند. مسايلي چون عقوبت گناه و مجازات، به علت ناخوشايند و منفي‌بودن، با راهبرد مجهول‌‌سازي بيان شده‌‌اند و گاهي نيز از حسن تعبير و استعاره و پنهان‌‌سازي براي بيان مسايل دردناك استفاده شده است.

In this study, we investigated the opinions, attitudes and ideologies that the authors of children’s book convey to the children and adolescences through their books. Thus, we have strived to identify what the concepts, beliefs, attitudes and ideologies in the religious books targeted at children and teenagers are and what linguistic structures represent these ideologies and concepts in such books. The approach adopted in this research is Thompson’s method of analyzing ideology (1990). He identifies five general modes through which ideology can operate to establish and sustain relations of domination—legitimation, dissimulation, unification, fragmentation and reification—and a number of strategies appropriate to their symbolic expression. Moreover, to analyze the structures of the texts, concepts proposed in Halliday’s Functional Grammar have been used. The case study in this research comprised six stories for these two age groups which can be categorized as religious stories. This research is descriptive-analytical. One of the findings of the research shows that the authors of such books sometimes have applied different strategies of narration, narrative expression and stories and sometimes have opted for rationalization or have provided tangible and obvious reasons to convey these concepts. Besides, they have used differentiation and universalization. Because of the unpleasant and negative nature of concepts such as punishment for sins and retribution the strategy of mystification was used. Moreover, to express painful concepts sometimes strategies of euphemism, trope and dissimulation have been employed.