بررسي مهارت‌‌هاي تفكر انتقادي در رمان‌‌هاي برگزيده نوجوان فارسي دهه 80 براساس فهرست پيتر فاسيونه

A Study of Critical Thinking Skills in Selected Persian Novels for Young Adults Based on Peter Facione’s List

پژوهش حاضر به بررسي مهارت‌‌هاي تفكر انتقادي در رمان‌‌هاي نوجوان تاليفي - گروه سني د و ه - در دهه 80 شمسي پرداخته است. نمونه‌هاي اين پژوهش در قالب دوازده رمان نوجوانان، به صورت هدفمند و طبق نظر 26 نفر از متخصصان ادبيات كودك انتخاب شده است. روش پژوهش، تحليل محتواي كيفي قياسي است. تحليل رمان‌‌ها بر اساس مهارت‌‌هاي تفكر انتقادي فاسيونه است كه شامل شش مهارت تفسير، تحليل، ارزشيابي، استنباط، توضيح و خودتنظيمي است. در اين پژوهش كنش‌‌ها، عملكردها و گفت‌وگوهاي ‌‌شخصيت‌‌هاي داستان بر اساس شش مهارت تفكر انتقادي فاسيونه سنجيده شده است. شخصيت‌‌هاي رمان پارسيان و من: كاخ اژدها (1) بيش از بقيه رمان‌‌ها مهارت‌‌هاي تفكر انتقادي را به كار برده‌‌اند. در همه رمان‌‌هاي مورد بررسي مهارت تفسير بيش از بقيه مهارت‌‌ها به كار گرفته شده است و پس از آن مهارت تحليل و توضيح، و سپس مهارت خودتنظيمي و استنباط به ميزان برابر در رتبه چهارم، و مهارت ارزشيابي با كمترين ميزان در رتبه آخر قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي‌‌دهد كه داستان‌‌هاي معمولي در صورتي كه داراي كيفيت ادبي مناسبي باشند، مي‌‌توانند به عنوان وسيله‌‌اي آموزشي مورد استفاده قرار گيرند.

The present study examines critical thinking skills in novels for young adults, published in 2000s. The corpus of the study consisted of twelve novels for young adults, which were selected purposefully and as advised by 26 experts in children’s literature. The research used qualitative-inductive content analysis. The novels were analyzed based on Facione’s critical thinking skills, namely interpretation, analysis, evaluation, inference, explanation, and self-regulation. The acts and dialogues of characters were examined using the six critical thinking parameters described by Facione. The characters in the novel “the Persians and I: The Fortress of the Dragon 1”, had applied critical thinking skills more than those in other novels. Moreover, in all the examined novels, interpretation skill was used more than other skills of critical thinking. Next were analysis and explanation, respectively. Self-regulation and inference were both in the fourth rank with regard to their frequency. The skill of evaluation had the least frequency in the novels. The results of the study revealed that ordinary stories, when of proper literary quality, can be used for educational purposes.