بررسي شگردهاي جلوه‏گري مقوله‏هاي «اقتدار و آزادي» در داستان‏هاي فارسي كودك

A Study into the Representation of “Authority and Freedom” in Persian Stories for Children

به ‌نظر مي‌رسد كه بحث درباره روشن‌سازي و كوشش در حل پارادوكس اقتدار و آزادي يكي از مهمترين مسيله‌هاي فلسفه‌ ادبيات كودك است. هدف اين مقاله آن است كه شگردهاي جلوه‏گري مقوله‏هاي «اقتدار و آزادي» در داستان‏هاي فارسي كودك كشف و بررسي شود. اين پژوهش با روش تحليل تاملي به بررسي شش كتاب داستاني تصويري منتخب فارسي «حقيقت و مرد دانا»، «ماهي سياه كوچولو»، «توكايي در قفس»، «خاله سوسكه با كي ازدواج كرد؟»، «افسانه‏ سيمرغ» و «كفش‏هاي هيپا و شيپا» از مجموعه ده داستان برگزيده فارسي خواهد پرداخت. پرسش‏هاي پژوهش عبارت‌اند از، شگردهاي كتاب داستاني ‏تصويري فارسي در تحقق بخشيدن به مقوله‏هاي «اقتدار و آزادي» كدام‌اند؟ آيا نوع شگردهاي يادشده و شيوه‏ استفاده از آنها در شش اثر فارسي متفاوت است؟ همچنين كدام شگردها تقويت‌كننده قدرت تفكر و خلاقيت كودك است؟ نتايج نشان مي‏دهد كه شگردها و عناصر داستاني چون درونمايه‏ پنهان، پيام با ماهيت آزادي‏بخشي، پي‏رنگ باز، زاويه‏ ديد عيني يا نمايشي، چندصدايي در متن و تصوير، شخصيت‏پردازي پيچيده و پويا و غيرمستقيم، غلبه‏ تصوير بر متن و استفاده هرچه بيشتر از شگردهاي تمركززدا در جهت تقويت قدرت تفكر، تصميم‏گيري، خلاقيت و انتخاب كودك است.

Since the paradox of "authority and freedom" is one of the most significant challenges in the philosophy of childrenʹs literature, the present paper attempts to identify and investigate the techniques of representing "authority and freedom" in Iranian picture-story books. Using analytic method, this study examines six Persian picture-stories to answer the following questions: What techniques are used to represent authority and freedom in Persian picture-stories? Are there any differences between the techniques used in the corpus of the study? Which of the identified techniques improve children’s creativity and power of thinking? The results indicate that implicit theme, open plot, objective or performative point of view, polyphony in texts and images, indirect, dynamic and sophisticated characterization, and dominance of images are among the techniques that enhance the thinking ability, decision making, creativity and choices of children.