روستا در سينماي بعد از انقلاب (بررسي فيلم هاي روستايي دهه اول انقلاب 1367-1358)

Village in the Post-Revolution Cinema (A Study of Rural Films in the First Decade after Revolution 1358-1367)

مساله محوري اين مقاله بررسي چرايي و چگونگي بازتاب روستا در آثار سينمايي ايران در دهه اول انقلاب است. چارچوب نظري اين مقاله بر دو رويكرد كاملا مستقل كاركردگرايانه و انتقادي استوار است. بدين ترتيب كه از سويي سينما به عنوان پديده اي با كاركردهاي طبيعي براي جامعه - كه يكي از آن ها بازنمايي واقعيات است - و از سوي ديگر به عنوان ابزاري براي شكل دهي به آرا مردم مورد بررسي قرار مي گيرد. روش بررسي روشي تركيبي است. براي درك ساختار و كاركرد آثار سينمايي از روش تحليل محتواي كيفي بهره گرفته شده است. به همين منظور آثار سينمايي مرتبط با توجه به كاركردهاي آنها، در قالب پنج كاركردِ اقناع و تبليغ، كاركرد ايجاد نگرش هاي نو، كاركرد گريزخواهانه، كاركرد جامعه پذيري و كاركرد نشان دادن واقعيت طبقه بندي شده است. همچنين طبقه بندي مضموني عليحده اي براي فراهم آوردن استنادات سويه هاي انتقادي تحليل صورت گرفته است. نيز از روش اسنادي براي مشخص كردن تغييرات عمده جامعه روستايي و تحولات تاريخي سالهاي مورد بحث استفاده شده است. در اين دوره از تعداد 73 فيلم روستايي، 23 فيلم با كاركرد گريزخواهي، 27 فيلم با كاركرد اقناع و تبليغ و ايجاد نگرش هاي نو، 7 فيلم با كاركرد جامعه پذيري و 16 فيلم با كاركرد نشان دادن واقعيت ساخته شده است. در نهايت اينكه هم تحليل كاركردگرايانه فيلم هاي اين دوره با رويكرد پوزيتيويستي و هم تحليل محتواي انتقادي آثار با استفاده از رويكردهاي شكل دهي و نظريه هاي انتقادي هر كدام به شكل ملموسي نتايج حاصل از توصيف و تحليل يكديگر را تاييد مي كنند. سينماي اين دوره در مقياسي گسترده و غير قابل انكار سينمايي مبتني بر كاركردهاي مفيد و هماهنگ با سياست هاي دولت در آن دوره است. كاركرد نشان دادن واقعيت تنها در دوره اي كه به نظر مي رسد جامعه به نوعي ثبات سياسي و اجتماعي رسيده است سر بر مي آورد.

The basic issue of this paper is the review of how and why village is reflected in the Iranian cinema works in the first decade after revolution. The theoretical framework of this article is based on two totally independent and critical approaches. Thus, from one hand, cinema is studied as a phenomenon, which has normal functions for the society- that representation is one of them- and on the other hand, it is as a tool for the formation of peopleʹs viewpoints. Our methodology is a combinational method. To Percept the structure and functions of cinema works, we used qualitative content analysis method. Accessing to this purpose, the related cinema works have been classified in five formats, based on their functions: persuasion and propaganda, the function of performing new attitudes, desertional function, sociability function, and the function of presenting the reality. Also, another contented classification has performed to prepare the documents of critical direction. We used documentary method to clarify the chief variations in the rural society and historical vicissitude in mentioned years. In this era, 73 rural films have been made. Using formative approaches and critical theories, functionalist analysis this eraʹs films by both positivistic approach and critical content analysis of works confirm the results obtained from description and analysis. In a broad and undeniable scale, the cinema of this era is a cinema based on useful functions and coordinated to that eraʹs policy of government. The function of showing the reality is just raised in that era which the society has acceded to a social and political consistency.