شناسايي و بررسي پرندگان در زيستگاه‌هاي خرد پارك ملي تالاب بوجاق

Survey of Birds in Microhabitats ofNational Park in BoujaghWetland

مناطق حساس زيستي ـ دريايي به دليل برخورداري از ويژگي‌هاي خاص اكولوژيكي، اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي به عنوان مناطق مورد توجه از لحاظ مديريت زيستي قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر با هدف شناسايي تعداد و تنوع گونه‌اي پرندگان آبزي و كنار آبزي و همچنين پراكنش آن ها در پارك ملي تالاب بوجاق و حد فاصل سال هاي 88-1384 صورت گرفته است. بر اين اساس، محدوده مورد مطالعه به 33 سلول يا واحد ارزيابي 500 هكتاري (شبكه‌هاي 2/2 × 2/2 كيلومتر) تقسيم گرديده و پس از بازديدهاي صحرايي و تفسير داده‌هاي تصويري (ماهواره و هوايي)، ويژگي‌هاي هر سلول در چارچوب معيارهاي منتخب به تفكيك مورد بررسي قرار گرفتند و سپس لايه‌هاي اطلاعاتي در محيط GIS تحليل گرديدند. پس از انتخاب يك معيار اصلي و پنج معيار فرعي، با اتخاذ شيوه نمره‌دهي (وزن‌گذاري) معيارها ارزش كمي پيدا كردند. نتايج مطالعات صورت گرفته حاكي از آن است كه 58/57درصد واحدهاي مطالعاتي داراي جمعيت كمتر از هزار قطعه بوده و نيز 33/33درصد واحدها فاقد تنوع گونه‌اي بوده و 39/39درصد واحدها داراي 3 گونه در خطر تهديد و يا جمعيت كم مي‌باشند كه اين مورد با معيارهاي جهاني اختلاف قابل ملاحظه‌اي دارد. در مجموع 153 گونه پرنده در محدوده مورد مطالعه، شناسايي گرديدند كه متعلق به 3 گروه آبزي، كنار آبزي و خشكي‌زي و نيز 47 خانواده و 93 جنس بوده‌اند. در اين ميان، 21درصد گونه‌هاي منطقه را گونه‌هاي حمايت شده تشكيل داده‌اند و حداقل 2 گونه نيز در فهرست سرخ اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت قرار مي‌گيرند. در منطقه مطالعاتي، تنوع گونه‌اي نيز از الگوي پراكنش گونه‌اي تبعيت مي‌كند و با حركت از شمال به جنوب منطقه، تنوع پرندگان در واحد سطح كاهش مي‌بايد. با مقايسه آمار موجود در دوره 5 ساله اخير، تعداد و تنوع پرندگان منطقه كاهش يافته است. وليكن در مجموع نتايج حاصل از بررسي 5 معيار مورد نظر بيانگر اين مطلب است كه عليرغم تهديدات موجود منطقه مورد مطالعه همچنان از لحاظ فون پرندگان از وضعيت شاخصي برخوردار مي‌باشد و به همين منظور به عنوان يكي از مهم ترين پارك هاي ملي دريايي كشور تحت حفاظت قرار گرفته است. البته نتيجه تحقيقات صورت گرفته بيانگر اين موضوع مي‌باشد كه از اين لحاظ دهانه رودخانه سفيدرود، تالاب بوجاق و تالاب كياشهر شاخص‌تر مي‌باشند.

Sensitive marine areas have attracted particular attention in biological management aspects because of having special ecological, economic, social and environmental traits. The present research tries to investigate the role of birds for identification of marine biological sensitive areas, as a case study the National Park inBoujagh wetland has been chosen. The method used in this study is an analytical- functional one which is done through selecting the one main criterion and five inferior criteria and after selecting all criteria by means of scoring method (ranking) all criteria would have quantitative value. Based on the above discussed methodology, the area was divided into 33500-ha parcels (Evaluation Unit of 2.2×2.2 kilometers grids). After field observation and interpretation of aerial photos and satellite images the characteristics of each parcel in the form of selected criteria have been analyzedand therefore the information layers were produced in GIS software. The results showed that the bird population in 57.58% of study units is less than 1000 birds and also 33.33% of studied units were in lack of biodiversity and 39.39% of the study units have three threatened species. Total identified birds in study area was 153 species, in which amongst them 21% of species are as Protected Species in National Environmental laws and at least two species belonged to the IUCN Red List.